و سند حديث اندكى از حقايق نهفته درباره اين كلام بلند را بنمايانيم.
1ـ سند حديث غدير
حديث غدير از مشهورترين و بلند آوازه ترين احاديث نبوى است، كه بسيارى از محدثان و عالمان بر استوارى بلكه تواتر آن تأكيد كرده اند؛ ۱ ابن كثير مى گويد:
و صدر الحديث «من كنت مولاه فعلى مولاه» متواتر اتيقّن ان رسول الله(ص) قاله. ۲
علاّمه امينى حديث غدير را ازصدوده تن از صحابيان گزارش كرده است و آنگاه در پايان تأكيد كرده است كه گزارش او تمام آن چيزى نيست كه وجود دارد. ۳
در «الغدير» فهرست بلندى از اقوال تابعيان نيز آمده است كه حديث غدير را نفى كرده اند. عالم جليل القدر و مدافع نستوه ولايت «مير حامد حسين هندى» نيز كه بخش بزرگى از اثر بى مانندش «عبقات الأنوار» را ويژه حديث غدير ساخته است و سند حديث را به تفصيل گزارش كرد، در نقد ديدگاه كسانى كه به عدم تواتر حديث باور دارند بتفصيل تمام سخن گفته و نااستوارى اين ديدگاه را روشن ساخته است. ۴
گويا سخن گفتن در سند حديث و استوارى گزارش آن در منابع حديثى سخنى زايد باشد؛ از اين روى گفتار تنى چند از محدثان را مى آوريم و بحث را در بعد ديگرى از آن ادامه مى دهيم. حاكم نيشابورى در موردى از «المستدرك» حديث را نقل كرده و پس از آن نوشته است:
1.نفحات الأزهار، ج۶، ص۳۷۷: مناقب ابن المغازى، ص۲۶و …
2.البداية والنهاية، ج۵، ص۲۱۴
3.الغدير، ج۱، ص۱۴۴ (چاپ جديد). محقق فقيد سيد عبدالعزيز طباطبايى در پانوشت اين سخن گفته اند: صحابيان ديگر جز آنچه علاّمه گزارش كرده است، روايت غدير را گزارش كرده اند كه همه آنها در«على ضفاف الغدير» ياد كرده ام. اين اثر ارجمند سيد عبدالعزيز طباطبايى هنوز به چاپ نرسيده است.
4.نفحات الأزهار، ج۶، ص۳۷۸ به بعد.
