پژوهشي در اسباب نزول آيه«اكمال دين» - صفحه 103

روز غدير نازل نشده است، و از اين روز هر آنچه را كه مخالف اين ادعاست ردّ كرده اند.

نظر علمى درباره سبب نزول آيه اكمال دين

نزول آيه«اكمال دين» يكى از حوادث حجةالوداع است. جاى ستايش خداست كه مى توان براى كشف حقيقت در باب سبب نزول اين آيه در احاديث مربوط به حجةالوداع جست و جو كرد، اين وداع رسمى، در پى هشدار و اعلان پيشين خدا و تدارك گسترده پيامبر(ص) واقع شد. يك صد هزار يا يك صد و بيست هزار تن از مسلمانان بر اين سفره تاريخى حاضر شدند، و شمار بسيارى از وقايع آن و رفتار و گفتار پيامبر را در آن واقعه را بيان كرده اند، و روايت كرده اند كه حضرت در اثناى آن پنج بار يا بيشتر سخن راند؛ روز حركتش از مدينه و مكانهايى كه از آنها گذشته يا در آنها توقف كرده، زمان ورودش به مكه، زمان و چگونگى انجام مناسكش… بازگشت و وقايع آن را تا ورودش به مدينه، همه و همه را نقل كرده اند، و گفته اند كه پس از آن حدود دو ماه يعنى باقى عمر شريفشان را در مدينه گذراندند.
پژوهشگر شيعى در اينجا با مشكلى روبرو نمى شود چرا كه با توجّه به روايات اهل بيت پيامبر(ص)، روايات معارض به آنها را رها مى كند. عالم شيعى در اين زمينه روايتهاى صحيحى در دست دارد كه برخى روايتهاى اهل سنّت نيز آنها را تأبيد مى كنند.
اما محقق سنّى با مشكل مواجه است؛ زيرا سرگردان مى شود كه با دو مجموعه روايات متعارض چگونه رفتار كند و كدام دسته را ترجيح دهد و كدام را رد كند.
موضعى كه بيشتر عالمان سنى همچون سيوطى در پيش گرفته اند اين است كه روايات حاكى از نزول آيه اكمال دين در روز عرفه به طرق بيشترى نقل گرديده و از جهت سند، صحيحتر است، پس بايد به اين روايات توجه كرد و روايتهاى مخالف آن را رد كرد. اما اين، نظرِ علمى درستى نيست. دلايل ادعاى ما مواردى است كه در ذيل مى آيد و ترجيح رأىِ اهل بيت(ع) را ايجاب مى كند:
1ـ نخست اينكه تعارض در اينجا، تعارض ميان دو حديث نيست كه يكى طرقى بيشتر و سندى صحيحتر داشته باشد ـ چنان كه توهم كرده اند ـ بلكه اين تعارض، تعارضى

صفحه از 116