در پايان نقل اين ادعاها، يادآورى مى كنيم كه معاوية بن ابى سفيان نيز دستش را به موضوع دراز كرده و بر منبر زبان گشوده و گفته است آيه اليوم اكملت لكم دينكم … آخرين آيه نيست بلكه، آيه 110 از سوره كهف آخرين آيه اى كه بر پيامبر نازل شده و خدا پيامبرش را به آن تاديب كرده است! دراين باره مراجعه مى كنيم به نقل طبرانى در«معجم الكبير» كه چنين گفته است:
…از عمرو بن قيس روايت شده كه گفت: از معاوية بن ابى سفيان بر منبر شنيدم كه در آيه اليوم اكملت لكم دينكم … بحث مى كرد و گفت: اين آيه در روز عرفه كه جمعه اى بود نازل شد، بعد اين آيه را تلاوت كرد: فمن كان يرجو لقاءَ ربه … و گفت: اين آخرين آيه اى است كه نازل شده… براى تاديب رسول خدا! ^۱
هنگامى كه پيمانه تناقض به دست معاويه لبريز مى گردد و آيه«اكمال دين» را به عنوان آخرين آيه قرآن و حجة الوداع و غديرخم را رد مى كند، سيوطى در«الاتقان» متوجه اين نكته مى گردد، اما طبق عادتى كه در رويارويى با هر بن بستى دارد، بسرعت از آن مى گذرد! وى مى گويد:
به طورى كه گذشت مشكل اين است كه آيه اليوم اكملت لكم دينكم … در عرفه و در حجة الوداع نازل شده است و ظاهرش اين است كه پيش از نزول آن همه فرايض و احكام كامل گرديده است، جماعتى به اين موضوع تصريح كرده اند از جمله آنها سدى است كه مى گويد: پس از اين آيه حلال و حرامى نازل نشده است، درحالى كه درباره آيات ربا، دين و كلاله گفته شده است كه پس از آيه«اكمال دين» نازل گرديده اند.
ابن جرير بر اين امر اشكال كرده و گفته است: بهتر است آيه اكمال دين را چنين تاويل كنيم كه خدا در آن روز دين را به لحاظ افراد و پيروانش در بلد حرام، مكه، و بيرون راندن مشركان از آن، كامل كرد، به طورى كه مسلمانان قصد مكه كردند در حالى كه مشركان ميان آنان نبودند. ^۲