پژوهشي در اسباب نزول آيه«اكمال دين» - صفحه 94

است. اما اكنون ما آن را جزئى از آيه«لحوم محرّمه» مى يابيم. گويا اين آيه در ميان آيه ديگر به گونه اى جاى گرفته كه اگر از آيه اكمال صرف نظر كنيم، نقصانى در معناى آن احساس نمى شود و سياق سخن درباره«لحوم محرّمه» قطع نمى گردد.
پس حكمت اين ترتيب چيست، و آيا اين جايگاه اصلى آيه اكمال دين در قرآن است؟ من قول به وقوع تحريف در قرآن را هرگز نمى پذيرم و از چنين سخنى به خدا پناه مى برم، اما اين سؤال را مطرح مى كنم، شايد كسى پاسخى براى آن داشته باشد: آيه اكمال دين با«لحوم محرّمه» چه ربطى دارد؟ آيا اين احتمال وجود ندارد كه اين آيه براى مثال در پايان سوره نساء بوده، و كسانى كه قرآن را گردآورى مى كردند متوجه اين جايگاه نبوده اند و آن را در جاى فعلى قرار داده اند؟وانگهى، اگر بپذيريم كه آيه اكمال دين پس از آيات مربوط به بيان احكام لحوم نازل شده، چگونه ممكن است خداى تعالى آن را در لابلاى احكام لحوم نازل فرموده باشد؟ زيرا وقتى خدا فرمود: اكملت لكم دينكم …، يعنى اينكه احكام تمام شده است، پس چگونه بدون فاصله پس از آن مى گويد: فمن اضطر فى مخمصة غير متجانف لاثم فإن الله غفور رحيم آن گاه بلافاصله مى گويد: يسئلونك ماذا احل لهم قل احل لكم الطيبات و ما علّمتم من الجوارح مكلّبين… ، در حالى كه هم او كه حكيمترين حكيمان است لحظه هايى پيش فرموده است كه دين را كامل و تمام گردانيده است!. دو روايت زير را نيز به عنوان نمونه نقل مى كنيم:

۰.۱ـ در«درّالمنثور» چنين آمده است:ابن جرير از سدى نقل مى كند كه درباره آيه اليوم اكملت لكم دينكم… گفت: اين آيه روز عرفه نازل گرديده و پس از آن هيچ حلال و حرامى نيامده است. ۱

۰.۲ـ همچنين در«درّالمنثور» مى خوانيم:بيهقى در«شعب الايمان» از ابن عباس چنين آورده كه گفت… هنگامى كه پيامبر ـ صلى الله عليه وسلم ـ در وقوف به عرفات به سر مى برد، جبرئيل بر او نازل

1.درّالمنثور, ج۲, ص۲۵۹

صفحه از 116