پژوهشي در اسباب نزول آيه«اكمال دين» - صفحه 102

فرستاد: اليوم اكملت لكم دينكم… . ۱

البته ضعيف شمردن اين دو حديث از سوى سيوطى يا ضعيف شمردن ساير احاديث از سوى ديگران به اين معنا نيست كه اينان حديث غدير را ضعيف شمرده اند، بلكه مى گويند حديث غدير صحيح است، امّا آيه اكمال دين پيش از آن روز نازل شده است، و در اين ادّعا به سخن خليفه، عمر، تمسك مى كنند كه در صحاح آنان آمده است. پس به طورى كه خواهيم ديد مشكل آنان سخن عمر است كه براى اثبات آن هر حديث مغاير آن را ضعيف مى شمارند هر چند راويان آن مورد وثوق باشند.

قول سوم

قول خليفه دوم، عمر، اين است كه آيه اكمال دين در حجةالوداع و در جمعه روز عرفه،نازل گرديده است. قول مشهور در نزد برادران اهل سنت نيز همين است. بخارى در«صحيح» چنين روايت كرده است:
طارق بن شهاب از عمر بن خطاب ـ رضى الله عنه ـ حكايت مردى يهودى را نقل مى كند كه گفت: اى اميرمؤمنان در كتاب شما آيه اى است كه آن را همواره مى خوانيد، اگر اين آيه بر ما جماعت يهود فرستاده شده بود هر آينه آن روز را عيد مى گرفتيم. خليفه از او پرسيد: كدام آيه است؟ پاسخ داد: اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام ديناً ، عمر گفت: ما آن روز و مكانى كه اين آيه در آن بر پيامبر ـ صلى الله عليه و سلم ـ فرود آمد را مى شناسيم، آن روز، جمعه و در عرفه بود. ۲
عموم منابع روايى برادران اهل سنت اين روايت بخارى و مشابه آن را به طرق متعدد روايت كرده اند، و به اين ترتيب بر ايشان ثابت گرديده كه خليفه، عمر، گفته است اين آيه در

1.درّالمنثور, ج۲, ص۲۵۹

2.صحيح بخارى, ج۱, ص۱۶. مضمون اين حديث همچنين در همين منبع, ج۵, ص۱۲۷ و ج۸, ص۱۳۷ آمده است.

صفحه از 116