پژوهشي در اسباب نزول آيه«اكمال دين» - صفحه 112

پيامبر ـ صلى الله عليه و سلم ـ نازل گرديد، عمر آن حضرت پس از آن زمان بيش از هشتاد و يك يا هشتاد و دو روز دوام نداشت. درست همين سخن را«ابوالسعود» در تفسيرش، در حاشيه تفسير رازى(ج3، ص523) ثابت دانسته است، و مؤرخان آنان گفته اند: وفات پيامبر(ص) در دوازدهم ربيع الاول بوده است. گويا در قول مورخان مسامحه اى است به افزودن يك روز بر هشتادو دو روز پس از خارج كردن روز غدير و روز وفاتِ پيامبر و محاسبه ما بين اين دو روز.
به هر تقدير اين قول به حقيقت نزديكتر است تا آنكه گفته شود نزول آيه اكمال دين در روز عرفه بود است، چنانكه در«صحيح بخارى» و «صحيح مسلم» و غير آنها آمده است؛ زيرا در اين صورت شمار روزها از هشتاد و يكى و دو روز بيشتر مى شود. ۱

ما برادرانمان را به آنچه خود ملتزم شده اند الزام مى كنيم، وگرنه اين روايت را قبول نداريم؛زيرا آنچه در نظر ما مورد اعتماد است اين است كه آيه اكمال دين روز هيجدهم ذو الحجه نازل شده است و رحلت پيامبر گرامى اسلام(ص) روز بيست و هشتم صفر واقع شده، پس فاصله ميان زمان نزول آيه و وفات حضرت حدود هفتاد روز بوده است. چنانكه آن دسته از روايات اهل سنت نيز كه نزول اين آيه را در روز دوشنبه مى دانند، با اين نظر، يعنى نزول آيه در روز عرفه و وفات پيامبر در دوازدهم ربيع، در تعارض هستند. بيهقى در«دلائل النبوة» از ابن عباس نقل مى كند كه گفت:
پيامبر شما(ص) در روز دوشنبه زاده شد، و روز دوشنبه به نبوّت رسيد و روز دوشنبه از مكه خارج شد و روز دوشنبه مكه را فتح كرد و روز دوشنبه سوره مائده( اليوم اكملت لكم دينكم… ) بر او نازل شد و روز دوشنبه از دنيا رفت. ۲
هيثمى در«مجمع الزوائد» گفته است:

1.الغدير, ج۱و ص۲۳۰

2.دلائل النبوة, ج۷, ص۲۳۳

صفحه از 116