است؟!
نتيجه اين كه بر نظريه نزول آيه اكمال دين در روز عرفه اشكالات فراوانى وارد مى شود كه پژوهشگر منصف را به تأمل و توقف در آن وا مى دارد. از جمله اين اشكالات احتمال وجود خلل در تاريخ ذكر شده در روايات مورد استناد اين نظريه است، و اين خلل موجب خلل در اصل آنها خواهد بود. به اين ترتيب نظريه اهل بيت(ع) در مورد سبب نزول اين آيه بدون معارض باقى مى ماند، زيرا معارضى كه توان به معارضه برخاستن ندارد، همچون عدم آن است.
در پايان يادآور مى شويم كه آنچه نزد همه مسلمانان مورد اتفاق است اين است كه روز نزول آيه اكمال دين، عيد بزرگ الهى است، بلكه از اهل بيت(ع) نقل شده است كه اين روز به طور كلى بزرگترين اعياد است. دليل آن نيز روشن است؛ زيرا عيد هفتگى مسلمانان با نماز جمعه ارتباط دارد و عيد فطر با عبادت روزه مرتبط است و عيد اضحى با عبادت حج در ارتباط است، اما اين عيد با اتمام نعمت اسلام بتمامى(كه نماز جمعه، صوم و حج بخشى از آن است) ارتباط دارد. اتمام نعمت در نظر برادران اهل سنت به نفس تنزيل دين و كامل كردن آن تحقق يافته است، و در نظر ما هم به اين، و هم به نعمت حل مسئله رهبرى از سوى خدا و جاودانه ساختن پيامبر(ص) با قرار دادن نظام امامت در عترت پس از او.
اينك آيا برادران ما، عالمان اهل سنت، دعوت ما را مى پذيرند كه به تحقيق در فقهِ اين عيد مظلوم و در نهان نگاه داشته شده بپردازيم و آن را به حيات همه مسلمانان، به نحوى كه با فقه مذهبشان سازگار است، بازگردانيم؟
آنچه باقى ماند بخش سوم بحث ماست كه درباره سبب نزول آيه تبليغ( يا ايها الرسول بلّغ ما انزل اليك… ) و تفسير آن است. اميد توفيق انجام آن را در فرصتهاى بعدى داريم.