بتحقيق مائده آخرين سوره اى است كه نازل شد. ^۱

از مجموع آنچه گذشت روشن مى گردد كه آنچه نزد اهل بيت(ع) مورد وفاق است اين است كه آخرين سوره نازل شده، مائده است، و اين نظر مورد تأييد روايات صحيح وفراوانى در منابع اهل سنت است.بلكه مى توان گفت آيه اليوم اكملت لكم دينكم… به خودى خود دلالت كافى دارد بر اين كه آخرين آيه نازل شده است؛ زيرا تصريح دارد بر اينكه نزول تشريع با اين آيه تمام گرديده، و پس از آن تشريعى نازل نشده است، همان گونه كه در روايت امام باقر(ع) آمده، و چنانكه در روايت طبرى و بيهقى و قول سدى خواهد آمد.

نظرهاى مخالف و متناقض

بنابراين، موضوع آخرين سوره و آيه نازل شده مسئله روشنى است، اما همين امر معلوم و آشكار در نزد اهل سنّت مبهم و نامعلوم گرديده است و روايات درباره آن فراوان و متناقض شده است! آنچه بر شگفتى مى افزايد اين است كه اين روايتهاى متناقض همه بر اساس معيارهاى آنان صحيح و آراى صحابه بزرگوارى است كه جرأت بر ردّ آنها نيست.
شايد سيوطى از فراوانى اقوال در باب آخرين بخش نازل شده به شرم آمده و به اجمال از آن گذشته و آنها را به شمار نياورده است، در حالى كه اقوال چهارگانه در باب نخستين بخش نازل شده قرآن را برشمرده است!
ما اين اقوال را در اينجا به طور گذرا بر مى شماريم تا اسباب پيدايش آنها را بنماييم.
1ـ آخرين آيه اى كه نازل شده آيه ربا (بقره،278) است.
2ـ آخرين آيه ،آيه«كلاله»(ورثه از خويشاوندانِ با واسطه) است: نساء،176.
3ـ آيه واتقوا يوماً ترجعون فيه الى الله…: بقره،۲۸۱.
4ـ آيه لقد جاءكم رسول من انفسكم…: توبه، ۱۲۸.
5ـ آيه وما ارسلنا من قبلك من رسوله …: انبياء،۲۵.
6ـ آيه فمن كان يرجوا لقاء ربه …: كهف، ۱۱۰.