7ـ آيه ومن يقتل مؤمناّ متعمدا…: نساء،۹۳.
8ـ آخرين سوره كه نازل شده، سوره توبه است.
9ـ آخرين سوره نازل شده، سوره نصر است.
اينها تنها اقوالى است كه سيوطى در«الاتقان» نقل كرده است. ^۱ شايد با جستجو در ساير منابع اهل سنت، دو برابر اين اقوال و روايات به دست آيد.

منشاء اين اقوال متناقض چيست؟

حكايتى كه در ذيل مى آيد تا اندازه اى منشأ اين تشتّت و اضطراب اقوال را روشن مى سازد: از خليفه دوم، عمر، درباره تفسير آيه ربا و احكام ربا پرسيده شد؛ وى نتوانست پاسخ دهد، پس گفت: من متأسفم، زيرا اين آخرين آيه اى بود كه نازل شد، و پيامبر(ص) از دنيا رفت و برايم تفسير نكرد! ^۲
بعد از اين ماجرا آيات ربا نيز در بحث آخرين آيه يا سوره نازل شده وارد شد و نسبت به سوره مائده ترديدى ايجاد كرد. از آن پس موضوع آخرين بخش نازل شده قرآن ميان سوره مائده و آيات ربا مردّد گرديد.
اما موضوع ربا در چهار سوره قرآن آمده است: بقره،275ـ276؛ نساء، 161؛ روم،39 و آيه آل عمران،130. برخى از اين سوره ها مكّى و پاره اى مدنى است. مقصود خليفه كدام يك از اين آيات بوده است؟
كسانى كه در پى تبرئه خليفه بوده اند از پيش خود گفته اند: مقصود خليفه آيه 278 سوره بقره بوده است. از اين رو معتقد شده اند كه آخرين آيه نازل شده ،در سوره بقره واقع است، سوره اى كه در آغاز هجرت نازل گرديد! و نيز بر اين نظر رفته اند كه تحريم ربا تشريع اضافه اى است كه پس از نزول آيه اكمال دين آمده است! اين گروه شايد تصور مى كنند قائل شدن به اين آشفتگى در نزول قرآن و وحى اشكالى ندارد چرا كه هدف