پژوهشي در اسباب نزول آيه«اكمال دين» - صفحه 80

درستى از آن در نظر دارند و آن دفاع از خليفه رسول الله(ص) است!
به چند مورد از سخنان اين گروه اشاره مى كنيم:

۰.۱ـ احمدبن حنبل در «مسند»ش مى گويد:… عمر ـ رضى الله عنه ـ چنين گفت: همانا آخرين آيه اى كه نازل گرديد آيه ربا بود و رسول خدا ـ صلى الله عليه وسلم ـ رحلت كرد و آن را براى ما تفسير نكرد پس شما ربا و ريبه، هردو، را ترك كنيد. ۱

۰.2ـ حديث فوق را«كنزالعمال» نيز به سند ديگر روايت كرده است. ۲

۰.۳ـ سرخسى در«المسبوط» مى گويد:…عمر ـ رضى الله عنه ـ چنين گفته است: همانا آيه ربا آخرين آيه اى است كه نازل شد و رسول الله ـ صلى الله عليه و سلم ـ درگذشت پيش از آنكه شأن اين آيه را براى ما بيان فرمايد. ۳

۰.۴ـ سيوطى در«الاتقان» آورده است:بخارى از ابن عباس نقل مى كند كه گفت: آخرين آيه اى كه آمده آيه ربا است. بيهقى نيز از عمر مشابه اين سخن را نقل كرده است… و از احمد و ابن ماجه نيز نقل شده كه عمر گفته است: «از» آخرين آيات نازل شده آيه ربا است. ۴

اما افزودن كلمه«من=از» در روايت اخير مشكل را حل نمى كند، همان گونه كه در مورد سوره مائده چنين بود؛ زيرا در روايات ديگر كلمه«مِن» نيست و صراحت دارند بر اينكه آيه ربا آخرين آيه است!

1.مسند احمد بن حنبل, ج۱, ص۳۶

2.كنزالعمّال, ج۴, ص۱۸۶

3.المبسوط, ج۲, ص۵۱ و ج۱۲, ص۱۱۴

4.الاتقان, ج۱, ص۱۰۱

صفحه از 116