حکومت اهل بیت(ع)

برای نتیجه گیری تاریخی درست، باید مجموع اوضاع و شرایط اجتماعی و سیاسی را در نظر گرفت نه اینکه دست روی موردی جزئی گذاشت و نتیجه ی کلی گرفت. باید بررسی کرد حوادث پشت پرده چه بود که امام رضا(ع) از شرایط موجود استفاده بهینه نکرد؟

فحص و تتبع حوادث سیاسی و اجتماعی تاریخ اسلام روشن می کند امامان(ع) زمینه ی لازم برای تشکیل حکومت اسلامی را به هیچ وجه پیدا نکردند و امامان از نداشتن یاران صدیق و خالص خود همیشه گلایه می کردند.[۱]

نکته مهمی که شبهه فوق را از اساس مخدوش می کند، تصریحات و نصوص خود امامان شیعه بر انتصاب خودشان از طریق وحی به منصب امامت و حکومت است که نمونه بارز آن خطبه های سوزناک علی(ع) مبنی بر محق بودن خود، وجود نص بر خلافت و غاصب بودن خلفای وقت است.[۲]

در مورد ولیعهدی امام رضا(ع) باید روشن شود که آیا مأمون واقعاً می خواست حضرت به عنوان ولیعهد باشد و بعد از او خلفیه مسلمین گردد یا این که مأمون اغراض سیاسی دیگری داشت. مثلاً می خواست برای تداوم حکومت خود، نظر ایرانیان را به حکومت خود جلب کند یا این که در صدد سرنگونی قیام علویان و خلع سلاح امام بود؟[۳]یا این که می خواست با کشاندن امام به عرصه حکومت، هم شخصیت معنوی امام را زیر سؤال ببرد و هم به حکومت خویش مشروعیت بخشد؟

از این گذشته، پذیرفتن پیشنهاد مأمون به معنای تأیید و به رسمیت شناختن خلافت او و انکار حق الهی خویش بود.