سو ، دين را غير قابل پياده شدن جلوه مى دهد .
شهيد مطهرى معتقد است گرچه خوارج در برهه اى از تاريخ اسلام طلوع و غروب داشتند ، اما روح خارجيگرى ـ كه همان جمود و بسته ذهنى است ـ ، بر جاى مانده است و هميشه انديشه ناب دينى را آزار مى دهد :
طرز تفكر خوارج و شيوه انديشه آنان (جمود فكرى و انفكاك تعقل از تدين) ، در طول تاريخ اسلام ، به صورت هاى گوناگونى در بنيان جامعه اسلامى رخنه كرده است . هرچند ساير فِرَقْ خود را مخالف با آنان مى پندارند ، اما باز روح خارجيگرى را در طرز انديشه بسيارى از آنان مى يابيم . ۱
4 . تبعيت از اَهوا و آرا
اميرمومنان در « نهج البلاغه» فرمود :
إنّما بَدْءُ وُقُوعِ الفِتَنِ اَهْواءٌ تُتّبَع ؛ ۲
همانا پيدايش فتنه ، از«هوس هاى پيروى شده» سرچشمه مى گيرد .
و نيز از جريان خطرناك بد فهمى دينى ، با اين تعبير ياد كرده است :
يَعْطِفُ الهَوى عَلَى الهُدى اِذا عَطَفُوا الهُدى عَلَى الهَوى ؛ ۳
از پسِ دورانى كه هدايت وحى ، تابع هوس هاى اين و آن است ، او هوس ها را تابع هدايت وحى مى كند .
آن كس كه انديشه و رأى خود را بر سفره حديث مى چيند ، خود را عرضه داشته است ، نه حديث را ؛ بلكه از حديث ، نقابى براى پنهان كردن خويش ساخته است .
چه بسيار انديشه هاى ناصواب و آراى تاريك و مجهول كه در پس نقاب حديث ، خود را عرضه داشتند! و چه بسيار نِحله هاى فكرى كه افكار غير مُبَرهَن خود
1.جاذبه و دافعه على عليه السلام ، ص۱۶۶ .
2.نهج البلاغة ، خطبه ۵۰ .
3.همان ، خطبه ۱۳۸ .
