است و با ديگر كلمات و شيوه آن حضرت تناسبى ندارد. امروزه اين خطبه هاى آكنده از غلو و همچنين كلمات پيش گويانه، بدون دليل قطعى، به ايشان نسبت داده مى شود. از سويى ديگر، دشمنان اهل بيت به اين منقولات استناد كرده و شيعه را همان فرقه منحرف غالى به شمار مى آورند؛ در حالى كه ائمه معصوم به شدّت با اين افكار مبارزه كرده و تلاش زيادى براى جدايى شيعه از اين فرقه فاسد و منحرف انجام داده اند. سوء استفاده ديگر، از برخى دوستانِ غافل در موضوع ملاحم و پيش گويى حوادث آينده است كه با استناد به برخى خطب، در صدد اقناع مخاطبان و تشنگى ناشى از علاقه به آگاه شدن از رويدادهاى عجيب و رخدادهاى آينده هستند؛ در حالى كه دامن زدن به اين مطالب ـ كه گاه انگيزه مادى نيز همراه آن است ـ مى تواند در آينده مشكلاتى را به وجود آورد؛ از جمله آنكه پس از گذشت مدتى، معتقدان مى پرسند كه چرا آنچه امام پيش گويى كرده بود، محقق نشد؛ غافل از اينكه بسيارى از آن گفته ها از امام صادر نشده است.
هدف اين نوشتار، تفكيك موارد صحيح و نادرست از ميان اين خطبه ها و بررسى و نقد مواردى است كه به خطا از كلمات اميرالمؤمنين(ع) دانسته مى شود.

پيشينه

تا آنجا كه نگارنده بررسى نموده و مطلع است، بررسى كاملى درباره خطبه هاى متعددى كه به امام على(ع) نسبت داده مى شود، انجام نگرفته و نوشتار حاضر نيز به همه جوانب آن نپرداخته، بلكه تذكرى است براى آغاز اين بررسى ها. مرحوم ميرزاى قمى، صاحب قوانين الاصول، در انتهاى كتاب جامع الشتات، به تفصيل درباره خطبة البيان و اشكالات آن سخن گفته، اما پس از ردّ انتساب خطبه به امام(ع)، درصدد توجيه آن برآمده است. در سال هاى اخير، علاّ مه جعفر مرتضى عاملى، از مطالب اين خطبه برآشفته و بخش مهمى از كتاب دراسة في علامات الظهور والجزيرة الخضراء را به ردّ خطبة البيان اختصاص داده است. درباره خطبه افتخار و تطنجيه مقاله اى به قلم آقاى مسعود بيدآبادى در شماره 25 فصلنامه علوم حديث منتشر شده و نويسنده، نظريات مختلف درباره آن دو خطبه را بررسى و از خطبة البيان نيز سخن گفته است. با اين حال، آنچه مورد نظر نگارنده است و در نوشتار حاضر مى آيد، پيشينه اى ندارد؛ زيرا در موارد فوق، تنها به چند خطبه اكتفا شده و يا فرضيه نويسنده، پذيرش آن خطبه ها بوده است.

فراوانى خطبه هاىِ منسوب و مستند آنها

شمارش خطبه هايى كه در غير نهج البلاغة به اميرالمؤمنين(ع) نسبت داده مى شود، به راحتى امكان پذير نيست؛ چون يك خطبه، در مواردى، با نام هاى متعدد شهرت يافته و گاه، جملاتى از آن حضرت را در