خطبة البيان و خطبه هاي منسوب به اميرمؤمنان(ع) - صفحه 56

روشن است كه اين جمله تنها در مورد امام عصر(ع) به كار مى رود؛ به گونه اى كه درباره او عَلَم شده و براى ديگران به كار نمى رود.
در جاى ديگر خطبه مى خوانيم:
انا صاحب الرايات الصفر، انا صاحب الرايات الحمر، انا الغائب المنتظر لأمر العظيم.
پرچم هاى زرد و سرخ، غالباً در بحث نشانه هاى ظهور مطرح است، و كلمه انا الغائب جاى توجيه ندارد؛ هرچند المنتظر لامر العظيم به گونه اى معنا و توجيه شود. بنابراين، در اين فقره نيز امير مؤمنان(ع) غايب و منتظر و مهدى به حساب آمده است.
همچنين در آخر خطبه آمده است:
42 پادشاه از بنى عباس به حكومت مى رسند. سپس فتنه آغاز مى گردد و در پى آن، قائم الحق است. سپس پرده از روى من برداشته مى شود... آگاه باشيد كه براى خروج من نشانه هايى هست.
اين مطالب نيز كاملاً نشانگر تفكر مهدى دانستن امير مؤمنان(ع) است، مگر اينكه مقصود از اين جملات را برگشت او به عنوان رجعت بگيريم؛ كه البته، اين عبارت به راحتى آن را نمى رساند. ضمن اينكه خلفاى عباسى 37 نفر بوده اند، نه 42 نفر. اگر عباسيان مصر را نيز بر آن بيفزاييم، از 42 نفر بيشتر خواهند بود. در هر صورت، پيش گويى با واقع سازگار نخواهد شد.
در مجموع، خطبه افتخار از هر جهت داراى اشكال بوده، و قابل پذيرش نيست. صاحب الذريعة گويد:
مضامين اين خطبه با خطبة البيان شباهت دارد و احتمال دارد يكى باشند. ۱

2. خطبه اقاليم

اين خطبه در منابع موجود يافت نشد. تنها ابن شهرآشوب در مناقب اميرمؤمنان و خبر دادن از حوادث آينده به اين خطبه اشاره كرده و مى گويد:
آن حضرت در خطبه اقاليم آنچه در اقليم ها (مناطق مختلف زمين) روى خواهد داد، توضيح فرمود. آن گاه حوادثى كه در هر ده سال پس از رحلت رسول خدا(ص) و سيزده سال [؟]؛ مانند فتح قسطنطنيه، صقالبه، اندلس، حبشه، نوبه، ترك، مل، حيسل، تاويل، تاريس، چين و شهرهاى دور دنيا، رخ خواهد داد، بيان فرمود. ۲

1.الذريعة، ج ۷، ص ۱۹۸.

2.المناقب، ج ۲، ص ۳۰۹.

صفحه از 82