تعارض اخبار ^۱

يكى از شاخه هاى فقه الحديث ، شناخت تعارض اخبار و اختلاف روايات است . در بسيارى از موارد ، گوناگونىِ آرا ، ريشه در اختلاف احاديث دارد . دانستن اسباب اختلاف و راه علاج آن ، در وحدت آرا و نزديك شدن به صواب و حقيقت ، بسى موثر است و پيشينيان ، تبحّر در آن را نشانه رسيدن به مرتبت اجتهاد و جواز نشستن بر مسند فتوا مى دانستند . شاطبى گفته است :
مَنْ لَمْ يَعْرِفْ مَواضِعَ الإخْتِلافِ لَمْ يَبْلُغْ دَرَجَة الإِجْتِهادِ ^۲ ؛
آن كه ريشه هاى اختلاف را نداند ، به مرتبه اجتهاد نرسيده است .
و نيز گفته اند :
لا يَنْبَغي لِمَنْ لا يَعْرِفُ الإخْتِلافَ أَنْ يُفتى ^۳ ؛
سزاوار نيست آن كه اختلاف را نمى داند ، فتوا دهد .
برخى از فقيهان شيعى بر اين باورند كه :
مهم ترين بحث تعارض ادلّه ، مسئله اسباب اختلاف حديث است ؛ چرا كه اگر فقيه بر اين اسبابْ احاطه پيدا كند ، خواهد توانست ميان اخبار مختلف ، جمع عرفى