همان گونه كه در پاره اى از نقلها ـ از جمله نسخه اى از «رجال الكشى» كه در اختيار محقق اردبيلى بوده ۱ ـ آمده و مقرون به صحّت هم هست، به جاى «ناووسيه»، «قادسيه» صحيح است و همين تبديل، منشأ چنين نسبت ناصوابى شده است. با توجه به احتمالى كه بعضى محققان درباره مخلوط بودن نسخ كشّى داده اند، احتمال صحت نسخه بدلها، صحيح به نظر مى رسد؛ خصوصا كه خود كشّى، ابان را در شمار اصحاب اجماع ذكر كرده است. ۲
علامه سيد محسن امين نيز به استناد اقوال بزرگان و اجماع منقول و مقبول القول بودن او نزد فقهاى شيعه، اين نسبت (ناووسى مذهب بودن ابان) را رد نموده است. ۳
علامه حلى نيز در كتاب خود، كلماتى در حقّ او دارد كه با هم ناسازگارند؛ ۴ زيرا گاهى او را فطحى ۵ ، و گاهى واقفى، ۶ و گاهى ناووسى قلمداد كرده است؛ در حالى كه اين فرمايش، هيچ گونه دليل و برهانى ندارد و نجاشى و شيخ، به اين اتهام، اشاره نكرده اند و شايد ايشان (علامه) به هنگام نوشتن مطالبى درباره گرايش مذهبى ابان، به
1.ر.ك: بهجة الآمال، ج۱، ص۲۹۴
2.رجوع شود به پانوشت ۲۱
3.البحر الزخار فى شرح أحاديث الأئمة الاطهار، ج۱، ص۳۷و۳۸
4.خلاصة الأقوال، ص۷۴، ش۱۲۱ و ص۴۳۸ (الفائدة الثامنة، طريق الشيخ الصدوق عن أبى مريم الأنصارى)؛ بهجة الآمال، ج۱، ص۱۹۵
5.فطحيه، فرقه اى هستند كه امامان معصوم را تا حضرت صادق(ع) قبول دارند؛ ولى معتقدند كه پس از حضرت، فرزند بزرگ حضرت (عبداللّه افطح) جانشين ايشان است. اين فرقه هم به طور كلى از بين رفته است. (نك: معجم الفرق الاسلامية، ص۴۱ و ۱۸۴؛ كليات فى علم الرجال، ص۴۰۱)
6.واقفيه، فرقه اى هستند كه رحلت حضرت موسى بن جعفر(ع) را انكار و بر امامت حضرت موسى بن جعفر(ع) توقف كردند و آن حضرت را قائم و مهدى منتظر دانستند كه زنده است و تا دنيا را پر از عدل و داد ننمايد، رحلت نخواهد كرد. به اينان، موسويه و ممطوره نيز مى گويند (نك: معجم الفرق الاسلامية، ص۲۳۸ و۲۴۰). دسته ديگرى از آنها بر امامت حضرت رضا(ع) توقف نمودند و گفتند آن امام، مهدى منتظر است (نك: معجم الفرق الاسلامية، ص۲۶۹).
