قميان، ادعاى شلمغانى (وكيل عزل شده امام و دروغ پرداز آن دوران) است كه جوابهاى نوشته شده در توقيع را از آن خود مى خواند. حضرت حجت(عج) توسط نوبختى، ادعاى او را انكار و توقيع را تأييد مى كند. دنباله گزارش، از قدمت اين جريان، خبر مى دهد. ۱ جالب توجه است كه اين توقيع، خود حاوى عرضه هاى متعدّدى است كه به جهت اختصار ذكر نمى كنيم. ۲
براى عرضه مجموعه هاى روايى مى توان عرضه هاى «ابو خالد شنبولة» و «ابو نؤاس السرى» را مثال زد كه در بخش امام جواد و امام هادى(ع) گذشت.
1ـ2. نارسايى متن
عبور برخى روايات از مسيرى غير مطمئن، موجب تصحيفها و تحريفهاى ريز و درشتى شد. ناسازگارى اين تغييرها با اصول اوّليه عقلى و عقيدتى، درگيرى ذهنى محدّثان شيعه و در پى آن، عرضه هاى متعدّدى را سبب شده است. از اين رو، راويان آگاه به فقه و كلام، با انگيزه زدودن تصحيفها و ترديدها به عرضه حديث از هر راه ممكن پرداخته اند:
يك.
۰.ابراهيم بن أبى محمود:قلت للرضا(ع) يا ابن رسول اللّه، ما تقول فى الحديث الّذى يرويه الناس عن رسول اللّه، انّه قال: إنّ اللّه تبارك و تعالى ينزل فى كلّ ليلة جمعة إلى السماء الدنيا؛ فقال(ع): لعن اللّه المحرّفين الكلم عن مواضعه؛ واللّه ما قال رسول اللّه(ص) ذلك؛ إنّما قال: إنّ اللّه تبارك و تعالى ينزل ملكا إلى السماء الدنيا كلّ ليلة فى الثلث الأخير وليلة الجمعة فى أوّل الليل فيأمره فينادى هل من سائل فأعطيه؟ هل من تائب فأتوب عليه؟ ۳
۰.ابراهيم پسر ابومحمود مى گويد: به امام رضا(ع) گفتم: اى پسر پيامبر خدا، چه
1.غيبة الطوسى، ص۳۷۴، ذيل ح۳۴۵
2.غيبة الطوسى، ص۳۷۷
3.الفقيه، ج۱، ص۱۴۲۱، ح۱۲۴۰
