گفتگو با استاد محمّد واعظ زاده خراساني - صفحه 191

اين شيوه تمام كرده بودند كه يك مرتبه آية اللّه بروجردى گفتند: «ديگر ننويسيد؛ مصلحت نيست. خواهند گفت كه علماى گذشته، زحمات زيادى كشيده اند و روايات شيعه را جدا كرده اند و حالا آقايان مى خواهند آنها را مخلوط كنند».بعدا من يك نامه نوشتم به خدمت ايشان كه اين كار، خيلى مهمّ است و در وحدت امت اسلامى خيلى مؤثر است و همين طور كه خودشان فرمودند، در فهم روايات مؤثر است؛بلكه تجديد نظر بفرمايند؛امّا ايشان بر همان تصميم، باقى ما ند ند.ايشان رسمشان بود كه نامه هايى را كه مى نوشتيم، برمى گرداندند و اين نامه را هم برگرداندند و الآن در كاغذهاى من موجود است.

علوم حديث: البته آية اللّه بروجردى انصافا در بين فقهاى شيعه، در بحثهاى رجالى و فقه الحديثى، سرآمد هستند. اگر مايليد در اين بخش به بعضى از نوآورى ها، شيوه ها و نكات مورد نظر ايشان اشاره بفرماييد.

استاد واعظ زاده: ايشان جوّ صدور حديث را در نظر مى گرفت كه اين حديث در چه جوّى صادر شده است. طبعا احتياج بود كه ببينيم احاديث اهل سنّت، چه دارد كه احاديث ما ناظر به آنهاست (حالا مى خواهد تأييد كند يا رد كند) و همين طور لازم بود فتاوايى را كه در آن زمانها بوده بدانيم.
يكى از امتيازات كتاب «جامع الأحاديث»، اين است كه ايشان مى گفت روايات يك راوى را پهلوى هم بگذاريد. ببينيد زراره در يك مسئله، چند تا روايت دارد. اين ساده انديشى است كه ما خيال كنيم زراره مى رفته از امام (ع) سؤال مى كرده و امام، جواب مى فرموده و باز زراره دومرتبه و سه مرتبه،همان مطلب را از امام،سؤال مى كرده! اين جور نيست؛ يك بار سؤال كرده؛ بعد كه نقل شده، اين قدر متفرق شده است. يك وقتى ايشان تعبير كرد كه مى دانيم امام (ع) يك چيزى فرموده است؛ اما اينكه خيال كنيم هر كدام از نقلها (با آن

صفحه از 197