نظم ها روشن مى شود كه آيا انشاى خود حضرت است، يا به عنوان مثال و شاهد در سخنان خود آورده اند.
برخى از ابيات را حضرت براى تفهيم مطلب به مستمع، از ديگران نقل كرده اند كه يا نام شاعر در كلام ايشان هست، و يا راوى به مشهور بودن آن بيت (از شاعر اصلى) اشاره مى كند، و يا ما مصدر آن را از متون و دواوين كهن قرون متقدّم، پيدا كرده ايم و نشان داده ايم. در كنار اينها، ابياتى هم هست كه از خود حضرت است. در گذشته، بعضى همه اين اشعار را در هم آميخته اند و به حضرت نسبت داده اند. ۱
7 .علامه مجلسى، كتاب «ديوان» را در رديف مصادر «بحارالأنوار» ذكر مى كند ۲ و در ارزيابى آن مى نويسد:
و كتاب الديوان انتسابه اليه ـ صلوات اللّه عليه ـ مشهور، وكثير من الأشعار المذكورة فيها مروية فى سائر الكتب، و يشكل الحكم بصحة جميعها و يستفاد من معالم ابن شهرآشوب أنه تأليف على بن أحمد الأديب النيسابورى من علمائنا والنجاشى عدّ من كتب عبدالعزيز بن يحيى الجلودى، كتاب «شعر على(ع)». ۳
8 . برخى از صاحب نظران معتقدند كه اين ديوان، بسان كتب اندرز و موعظه، نياز به مدرك ندارد؛ چرا كه مبناى فتواى مراجع نيست:
اگر چه ديوان امام على(ع) ـ همانند نهج البلاغه و ساير كتابهاى اندرز و موعظه ـ نياز به مدرك ندارد (چون مرجعى نمى خواهد روى مطالب آن فتوا بدهد)؛ اما جمع آورى مدرك براى اشعار، مطلب را مطمئن تر و محكم تر مى گرداند. ۴
1.فصلنامه علوم حديث، ش۴، ص۱۵۱
2.بحارالأنوار، ج۱،ص۲۲
3.همان، ص۴۲
4.ترجمه ديوان امام على، مصطفى زمانى، ص۱۸
