كتابشناسي توصيفي «ديوان الامام علي (عليه السلام)» - صفحه 199

ما از اين بحث صرف نظر نموده، با فرض مثبت بودن جواب پرسش نخست، به پرسش ديگر كه بحث اصلى اين مقاله است، يعنى صحت انتساب، رو مى كنيم.
مطالب مربوط به صحت انتساب و معرفى ديوان، در چهار بخش ارائه مى گردد:

يك. تاريخچه گردآورى اشعار

ترديدى نيست كه اين اشعار توسط امام على(ع) (بر فرض درستى انتساب) گردآورى نشده اند؛ بلكه ارادتمندان آن حضرت در دوره هاى بعد، دست به چنين كارى زده اند.
گرچه بسيارى از ديوانهاى موجود، نام گردآورنده را با خود همراه ندارد و چنين مى نماياند كه گرد آمده امام است (و ما نيز به همين لحاظ آن را اولين متن قرارداديم)؛ اما كنكاش و تحقيق، امرى ديگر را نشان مى دهد.
آن گونه كه شواهد نشان مى دهد، گردآورى هاى انجام شده اين ديوان، به شرح زير است:
1ـ اولين گردآورى را عبدالعزيز جلودى (م322ق) به انجام رسانده است . نجاشى در اين باره مى گويد:
له كتب قد ذكرها الناس، منها كتاب مسند أميرالمؤمنين(ع)، كتاب خطبه(ع)، كتاب شعره، كتاب قضاء على(ع)، كتاب رسائل على(ع)، كتاب مواعظه(ع)، كتاب الدعاءعنه(ع). ۱
صاحب «الذريعه» نيز: بر اين، صحه گذارده و آن را كهن ترين ديوان ناميده است. ۲
از اين ديوان، اثرى در دست نيست.
2ـ دومين گردآورى را ابوالحسن على بن احمد بن محمد فنجگردى نيشابورى (م512 يا 513ق) به انجام رسانده است. نام ديوان او «تاج الأشعار» يا «سلوة الشيعة» است.
در اين ديوان، بنا به گفته كيدرى (صاحب «أنوار العقول») دويست بيت گرد آمده

1.رجال النجاشى، ص۱۶۷

2.الذريعة الى تصانيف الشيعة، ج۹/۱، ص۱۰۱

صفحه از 211