مناقشه در سند اين خبر
سند اين خبر چنين است:
حدّثنا محمّد بن علىّ بن محمّد بن حاتم النوفلىّ المعروف بالكرمانىّ، قال: حدّثنا ابوالعبّاس أحمد بن عيسى الوشاء البغدادىّ، قال: حدّثنا احمد بن طاهر القمّى، قال: حدّثنا محمد بن بحر بن سهل الشيبانيّ، قال: حدّثنا أحمد بن مسرور. ۱
رجال سند، برخى «مجهول الحال» ۲ و برخى «مهمل»اند. ۳ اين اشخاص از سعد بن عبداللّه قمى روايت كرده اند. اين در حالى است كه حلقه اتصال بين صدوق و سعد بن عبداللّه در تمام كتابهايش، پدر صدوق و يا استادش (محمد بن حسن بن احمد بن الوليد) مى باشند كه با تتبّع در مصنّفات و مشيخه صدوق، روشن و محرز است؛ ولى در اين جا بين مؤلّف «كمال النعمة» و سعد بن عبداللّه قمى، پنج واسطه قرار گرفته كه خلاف رويّه پيش گفته است. ۴
دليلى ديگر بر موضوعيت اين خبر
دليل ديگر، گزارش مرگ «احمد بن اسحاق» در حيات حضرت عسكرى(ع) است كه ضمن اين خبر آمده؛ زيرا حيات احمد بن اسحاق پس از حضرت عسكرى(ع)، امرى قطعى و اجماعى است.
شيخ طوسى، در كتاب «الغيبة» عنوان مى دارد كه در زمان سفراى حضرت حجّت(عج) ـ همزمان با غيبت صغرا ـ جماعاتى از ثقات بوده اند كه سفرا، توقيعات را به آنان مى رسانده اند و احمد بن اسحاق، يكى از آن ثقات بوده است. ۵
1.كمال الدين و تمام النعمة، ص۴۵۴
2.«نسبت به عقيده و مذهبشان، در كتب رجالى ذكرى نرفته يا مدحى و قدحى نشده است». (دراية الحديث، ص۸۸)
3.«نامشان، در كتب رجالى نيامده يا بدون هيچ گونه وصفى آمده است».(همان)
4.كمال الدين، ص۴۵۴، پانوشت استاد على اكبر غفارى.
5.كتاب الغيبة، محمد بن حسن طوسى، چاپ اول، قم، مؤسسة المعارف الاسلامية، ۱۴۱۱هـ، ص۴۱۷
