كتابشناسى كتاب هايالوافى، وسائل الشيعه و بحارالأنوار
حسين صفره
جوامع حديثى سه گانه
در شماره پيشين فصلنامه علوم حديث (32) كتابشناسى كتب اربعه ارائه گرديد و اينك كتابشناسى سه جامع حديثى ديگر تقديم مى گردد.
همان طور كه اشاره گرديد، صاحبان كتب اربعه، در مجموع، بخش عمده احاديث اهل بيت(ع) را، چه در اصول و چه در فروع، گرد آوردند؛ اما با اين حال، كار آنان جوابگوى نياز فقها و محدثان شيعه نبود و از نظر شمول مسائل، ترتيب و تبويب شايسته، كاستى ها ونارسايى هايى داشت كه در پى نوشت مقاله پيشين، به پاره اى از آنها اشاره گرديد. بر اين اساس، محدثان متأخر، از جمله ملا محمد محسن فيض كاشانى، شيخ محمد بن حسن حر عاملى و ملامحمدباقر مجلسى ـ كه به سه محمد متأخر معروف اند ـ به جهت رفع نقص و كاستى هاى كتب اربعه و نيز حفظ احاديث اهل بيت از حوادث روزگار، به ترتيب، كتاب هاى الوافى، وسائل الشيعة و بحارالأنوار را تأليف نمودند.
در اين مقاله به كتابشناسى اين سه جامع حديثى مى پردازيم.
1. كتاب الوافى
اولين جامع حديثى در دوره متاخران، كتاب الوافى، تأليف فيض كاشانى ۱ است.
1.براى آشنايى با شرح حال فيض كاشانى، ر.ك: الوافى، ج ۱، ص ۱۷ ـ ۱۸ (ضياءالدين حسينى زندگى نامه فيض كاشانى را در مقدمه الوافى ذكر نموده است)؛ خدمات متقابل اسلام و ايران، ص ۳۹۹؛ روضات الجنات، ج ۶، ص ۹۳ ـ ۹۴؛ مفاخر اسلام، ج ۸ ص ۱۳۳ ـ ۱۳۹؛ روضات الجنات، ج ۶، ص ۸۰.
