چنان كه از عناوين مجلدات بحارالأنوار نيز پيداست، اين كتاب شامل احاديث اعتقادى، تواريخ، قصص انبيا و ائمه اطهار(ع) و ابواب مختلف فقهى است. در قسمت هاى تاريخى آن، از كتب اهل سنت فراوان نقل شده است.
در بخش اعتقادات، بخصوص در بحث امامت، نيز اقوال مخالفان و جواب هاى بزرگان شيعه را نقل مى كند. و در قسمت «السماء و العالم» به ذكر اقوال حكما و طبيبان پرداخته، در تطبيق نظر آنان با رواياتْ مطالبى بيان نموده است. ۱ از اين رو، بايد دانست كه كتاب بحارالأنوار يك كتاب حديثى صرف نيست، گرچه عمده ترين بخش آن را احاديث تشكيل مى دهد.
بحارالأنوار چند بار در 25 مجلد چاپ و منتشر گرديده است و چاپ اخير آن در 110 مجلد. در قطع وزيرى صورت پذيرفته است. اين چاپ توسط تعدادى از دانشمندان فاضل ۲ ، تحقيق، مقابله و تصحيح گرديده و با تعليقات ارزشمندى به اهل علم عرضه شده است.
تعليقات بر بحارالأنوار
برخى از دانشمندان شيعه بر كتاب بحارالأنوار تعليقه نگاشته اند؛ از جمله علامه سيّد محمدحسين طباطبايى و استاد محمدباقر بهبودى.
ـ تعليقات بر بحارالأنوار، علامه طباطبايى؛ اين تعليقات شامل بيان معناى يك واژه، رجال، اختلاف نسخ، تفسير مطلب، و... است. وى در مواردى به تبيين نظر علامه مجلسى مى پردازد و گاه نظر او را ردّ مى كند. در پاره اى موارد نيز به تفسير الميزان ارجاع مى دهد. ۳
تعابير علامه طباطبايى در نقد يا ردّ برخى نظريات علامه مجلسى گاه قدرى تند و با ابراز شگفتى همراه است. همين امر سبب گرديد كه برخى از مراجع بزرگ و عالمان شيعه نسبت به كار علامه انتقاد كنند. ۴ سرانجام از ادامه كار ايشان ممانعت به عمل آمده، تنها پنج مجلد از بحارالأنوار با تعليقات ايشان چاپ و منتشر شد.
گرچه مصلحت انديشى مراجع بزرگ شيعه در دوران هاى مختلف امرى قابل احترام است، لكن بايد گفت كه با ايراد علمى علامه طباطبايى نسبت به پاره اى نظريات علامه مجلسى، شأن والا و خدمات
1.ر.ك: بحارالانوار، ج۱، ص ۲۶ ـ ۴۸.
2.از جمله اين دانشمندان محقق اين افراد را مى توان نام برد: سيّد ابراهيم ميانجى، سيّد محمد مهدى موسوى خراسانى، سيّد هدايت الله مسترحمى، على اكبر غفارى و محمدباقر بهبودى. البته بايد گفت كه سهم استاد بهبودى در اين كار بيش از ديگران است.
3.ر. ك: بحارالأنوار: ج ۳، ص ۵۱ ـ ۵۲، ۱۳۸ ـ ۱۳۹، ۲۲۱، ۲۲۴ و ۲۵۸.
4.ر. ك: زندگانى زعيم بزرگ عالم تشيع آية الله بروجردى، على دوانى، تهران: نشر مطهر، چاپ دوم، ۱۳۷۱ش، ص۲۸۳.
