ولتكن منكم أمة يدعون الى الخير و يأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر وأولئك هم المفلحون؛^۱ كنتم خير أمة أخرجت للناس تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنكر وتؤمنون باللّه...؛^۲ يؤمنون باللّه ويوم ال آخر ويأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر ويسارعون فى الخيرات...؛^۳
و نيز(سوره ?اعراف، آيه 157)، (سوره توبه ، آيه 67 و 71 و 111)، (سوره حج، آيه 41)، (سوره لقمان، آيه 17)، ....
از على(ع) نيز در روايتى طولانى سه بار تأكيد مى كند:
فلا طاعة فى المعصية، الطاعة فى المعروف (سه بار).^۴
از اين جا شروع كردم.

8. محدوده عمل معيار عقل

عدم مخالفت احكام و تعاليم شرعى، بخصوص احكام غير عبادى و دنيايى شرع با عقل، بنابر اتفاق مسلمين، يكى از معيارهاى اصيل و اساسى اسلام است. با اين وجود، بايد متذكر شد كه ميان آموزه هاى دين و عقل، عموم و خصوص من وجه وجود دارد. قسم اعظم آموزه هاى دينى را مى توان، از حيث محتوا، با معيار عقل ارزيابى كرد، مگر برخى از آموزه ها و احكام آن كه به دور از دسترس و قضاوت عقل است؛ مانند اثبات معاد و احوالات برزخ و قيامت يا حكمت شكل عبادات. از سويى ديگر، اعمال و علوم بسيارى وجود دارند كه در حيطه قضاوت و داورى شرع نيستند، بلكه صرفاً متكى بر عقل آدمى است؛ مانند بسيارى از علوم، قوانين علمى، فعاليت هاى اقتصادى، سياسى، نظامى و... . از اين رو، حديث، چنانچه شامل امور مذهبى خاص نباشد، با محك عقل قابل سنجش است و هم چنان كه پيش تر اشاره شد، خود اين عدم دخالت عقل در اين امور مذهبىِ خاص، در نهايت، متكى بر استدلال عقلى است. اين غير از حاكميت و محوريت مطلق عقل در بررسى و نقد صحت و سقم حديث از حيث سند و نيز اصول و قواعد تفقه و اجتهاد است كه از جمله علوم بشرى بوده، علوم درايه، رجال و اصول فقه بدان ها مى پردازند.
از اين رو، برخى از دانشمندانِ نقاد حديث، با تحليل و كالبدشكافى فرايند نقد و ملاك هاى مورد استفاده در آن، اظهار داشته اند كه بايد تمام مراحل نقد حديث و نيز معيارهاى آن بر عقل و مقتضيات آن تكيه كرد، بلكه چنين امرى خود به خود حاصل است و حديث شناسان از عقل از