9. بررسى برخى از احاديث با معيار عقل

، از ابوهريره نقل شده است:
هركس مرده اى را غسل دهد، بايد غسل كند و هركس او را حمل كند، بايد وضو بگيرد. ^۱
وقتى اين حديث به گوش عايشه رسيد، گفت:
آيا پيكر مسلمانان مرده نجس است؟ آيا بر كسى كه[جنازه را] بر چوبى حمل مى كند ايرادى وارد است؟ ^۲
ابن عباس در اين باره مى گويد:
هنگام حمل چوب هاى خشك، وضويى بر ما نيست. ^۳
چنين انكارى از ابن مسعود نيز روايت شده است. ^۴
گفته شده كه شيوه بالا در نقد حديث، علاوه بر مقابله آن با ديگر احاديث، عرضه آن بر عقل است؛ چه هيچ معقول نيست كه به صرف حمل كردن چوب، آدمى ملزم به غسل باشد؟ ^۵
، أبوهريره از پيامبر (ص) نقل مى كند:
براى اقامه نماز) پس از خوردن غذاى پختنى وضو بگيريد»
ابن عباس در پاسخ مى گويد كه غذاى حلال نمى تواند سبب شكستن وضو شود و شرعاً وضو با خارج شدن چيز نجس باطل مى شود، نه با داخل شدن چيز حلال و طاهر. ^۶ و يا مى گويد كه آيا به سبب آب گرم نيز بايد وضو بسازيم؟ ^۷
گفته شده كه ابن عباس در نقد سخن ابوهريره به عقل استناد كرده است؛ چرا كه عقل نمى پذيرد كه خوردن غذاى حلالْ ناقض وضو باشد و اين كه ناقض هاى وضو در شرع مشخص شده اند و اگر چنين چيزى درست باشد، پس آب گرم نيز ناقض وضو خواهد بود. ^۸
حكمى كه أبوهريره بدان قايل است، موجب عسر و حرج نيز مى شود كه مخالف «وما جعل عليكم فى الدين من حرج» (سوره حج، آيه78) است.
بايد متذكر شد كه از جابر بن عبداللّه انصارى، أبو أيوب، أبو طلحة، زيد بن ثابت و أم حبيبة نيز شبيه به قول أبوهريره وارد شده است. ^۹