3. تنها دو نقطه مشترك ميان اين دو متن زيارتى مشاهده مى شود، يكى اينكه هر دو زيارت مربوط به سيّدالشهداء(ع) هستند، و ديگر اينكه نزديك دو سوم زيارت ناحيه ۱ در زيارت منقول از سيّد مرتضى آمده است. ۲
توضيح اين كه زيارت سوم كه از صفحه 221 تا 244 مصباح الزائر را فراگرفته، بخش مشترك آن با زيارت ناحيه از صفحه 224 شروع شده، تا صفحه 234، يعنى: «...والجنان وولدانها والبيت والمقام والمشعر الحرام» ادامه مى يابد، و از آنجا تا پايان زيارت، يعنى صفحه 244 با مضامين كاملاً مستقلّ مى آيد.
بنا بر اين نمى توان اين زيارت را به معصوم(ع) نسبت داد.
ممكن است ادّعا گردد كه شخصيّتى چون سيّد مرتضى نه خود اقدام به انشاى متن زيارتى مى كند و نه با توجّه به شناختى كه از سخت گيرى هاى زياد او در روايت داريم، پذيرفتنى است كه گفته شود سيّد مرتضى اين زيارت را از عالمى ديگر كه آن را انشا نموده بود، نقل نموده است.
ليكن به فرض هم اگر چنين استدلالى براى ما ظنّ قوى به صدور آن از ناحيه معصوم(ع) ايجاد نمايد، ظنّى نامعتبر خواهد بود، زيرا دليل غير لفظى تا به حدّ قطع يا اطمينان نرسد، قابل اعتماد نخواهد بود.
مضافاً هرچند قراين متعدّدى احتمال انشايى بودن زيارت را از ناحيه سيّد مرتضى بعيد مى شمارد، ليكن شواهد و قراينى نداريم كه بتوانيم احتمال تلفيقى و تأليفى بودن آن را نيز نفى نماييم.
از اين رو احتمال مى رود كه اين زيارت تلفيق و تأليفى از متون ساير ادعيه و زيارات با تصرّفاتى براى متناسب ساختن عبارات با مقتضيات مقام باشد.
البتّه بايد توجّه داشت كه اين گونه احتمالات اعتماد ما را در انتساب اين زيارت به معصوم(ع) از بين مى برد، ليكن خود نيز نظريّه قابل اعتمادى نيست، زيرا عدم احراز نقل آن از معصوم(ع) به معناى احراز عدم نقل آن از معصوم(ع) نمى باشد.
1.اين زيارت كه از صفحه ۲۲۱ تا ۲۴۴ مصباح الزائر را فراگرفته، بخش مشترك آن با زيارت ناحيه از ص۲۲۴ شروع شده، تا ص۲۳۴، يعنى: «... والجنان وولدانها والبيت والمقام والمشعر الحرام» ادامه مى يابد، و از آنجا تا پايان زيارت، يعنى ص۲۴۴ با مضامين كاملاً مستقلّ مى آيد.
2.ر. ك: مصباح الزائر، ص ۲۲۱ ـ ۲۴۴.
