وى، پس از اين متن مهم، تأكيد مى ورزد كه مطالب بسيارى از اين دست در برخى از كتاب ها يافت مى شود كه با آنها همچون روايات وارد شده از معصومان رفتار مى شود، ولى از بافته هاى دستان صوفيان است كه براى ما به ارث نهاده اند.
ايشان در جاى ديگرى، در حاشيه بر بهره گيرى نويسنده احقاق الحق از فراز «حسنات الابرار سيئات المقربينِ» گفته است:
اين جمله از چيزهايى است كه در زبان ها، محافل و كتاب ها رواج يافته و پخش شده ؛ چندان كه گروهى از كم آگاهان و غير متخصصان در رشته علم الحديث آن را خبرى صحيح السند، بلكه قطعى الصدور از پيامبر اكرم(ص) پنداشته اند. و از اين ميان، كسانى آن را به امامان اهل بيت(ع) نسبت داده اند. مسكينِ ناآگاه از بينوايىِ خويش در عرصه تحقيق نمى داند كه اين جمله از مجعولات است ؛ چنان كه گروهى از پژوهشگران به اين موضوع تصريح داشته اند ؛ از جمله محدث شيخ اسماعيل عجلونى، پژوهشگر اين فن، كه در بخش اوّل از كتاب المذيل (ص357، چاپ بيروت) چنين مى گويد: اين عبارت، از كلمات ابى سعيد خراز است ؛ چنان كه ابن عساكر در زندگى نامه او ـ كه از بزرگان صوفيان است و در سال 280 درگذشت ـ اين عبارت را نقل كرده است. برخى آن را حديث به شمار آورده اند، در حالى كه اين چنين نيست.
نيز از جمله آنها زركشى است كه اين عبارت را در كتاب اللقطة خود به جنيد صوفى نسبت داده است.
همچنين از ميان آنهاست، سيوطى در الموضوعات و ربيع شيبانى در كتاب تمييز الطيب من الخبيث و از ياران ما گروهى، از جمله علامه محقق داماد در تعليقاتش بر الكافى و علامه سيد احمد عاملى صادقى و سلطان العلماء سيد حسين مرعشى در حاشيه بر الكافى و ديگران از مشاهير شيعى و سنى.
زان پس، شگفتا كه برخى از اصحاب، رساله اى در شرح اين عبارت، به گمان آنكه روايت صحيحى باشد، نوشته اند و ديدم كسانى از بزرگان خطيبان و عالمان در شرح اين جمله، دقت نظر به خرج داده اند. شگفتى ندارد كه چه بسيار است همانند آن در زبان ها و كتاب ها... و اگر در آنچه آوردم بنگرى، در مى يابى كه چرا قاضى(قده) از اين جمله به روايت تعبير نكرده است. ۱
اين فراز از سخن او را نقل كرديم تا بر روشى كه در نفى اصالت از گفته «انى افصح من نطق بالضاد» پى گرفتيم ـكه همان روش دانشمندان نيك است ـ تأكيد ورزيم.
به هر رو، گاهى خواننده بزرگوار غريب مى داند و با شگفتى مى پرسد: آيا چنين كارى خردمندانه است؟ توجيه اينان براى بر ساختن چنين احاديثى چيست؟ انگيزه آنان كدام است؟
1.شرح احقاق الحق، ج ۱، ص ۳۳۵ ـ ۳۳۶.
