نقد و بررسي قواعد وضع شناسي در « المنار » ابن قيم (2) - صفحه 130

ـ در بعضى از آيات ۱ و ۲ و ۳ و ۴ ، برخى جايگزينى هايى كه شايد اگر قرآن نگفته بود، نامعقول به نظر مى رسد، ديده مى شود.
قرآن مى فرمايد:
الذين ينفقون اموالهم في سبيل اللّه ثم لا يُتبعون ما انفقوا مناً و لا أذىً، لهم اجرهم عند ربّهم... قول معروف و مغفرة خيرُ من صدقة يتبعها اذىً.۵
در اين آيات، «قول معروف و مغفرة» نسبت به مؤمن «قائم مقام» «صدقه»اى لحاظ شده كه اذيّت در پى دارد. آيا «لعن» ـ كه نوعى «قول منفى» نسبت به دشمنان است ـ نمى تواند قائم مقام «صدقه» بشود؟
در سوره توبه در جريان كمك به مجاهدان اسلام دو گروه آزمايش مى شوند: الف.منافقان ۶ و ب. مؤمنان. اينها خود دو گروه اند؛ يا اندك چيزى براى عرضه دارند و كميّت اندك ۷ آن، عاملى مى شود تا منافقان زبان به تمسخر بگشايند، يا خود چيزى ۸ به علاوه، لعن كردن، عمل مذمومى نبوده، خداوند نيز خود كسانى را لعن فرموده است: «إنّ اللّه لعن الكافرين». ۹

بررسى و نقد قاعده هفتم ؛ عدم تشابه محتوا با سخنان ديگر انبيا

الف . بررسى و نقد كلّى معيار و قاعده

هفتمين قاعده كلى «ابن قيم» عبارت است از عدم تطابق و تشابه با ديگر فرمايشات انبيا ۱۰ وى

1.سوره بقره، آيه ۱۹۶: روزه يا صدقه به جاى اعمال حجّ و عمره ؛ تفسير مواهب عليّه، ج ۱، ص ۶۶.

2.سوره نساء، آيه ۹۲: آزادى برده مؤمن؛ تفسير منهج الصادقين، ج ۳، ص ۸۵.

3.سوره مائده، آيه ۸۹: اطعام ده بينوا در برابر شكستن آگاهانه سوگند؛ تفسير عياشى، ج ۱، ص ۳۳۶.

4.سوره مجادله، آيه ۴، دو ماه روزه پى در پى و در مرحله بعد اطعام شصت فقير؛ تفسير گازر، ج ۱۰، ص ۷.

5.سوره بقره، آيه ۲۶۲ و ۲۶۳ ؛ تفسير مجمع البيان، ج ۱، ص ۳۷۵.

6.سوره توبه، آيه ۷۵ ؛ تفسير احسن الحديث، ج ۴، ص ۲۷۲.

7.سوره توبه، آيه ۸۰ ؛ تفسير اطيب البيان، ج ۶، ص ۲۷۶. ۳۴. سوره توبه، آيه ۹۲ ؛ تفسير قمى، ج ۱، ص ۲۹۲.

8. نداشته، چشم نياز در يارى مجاهدان به پيامبر(ص) دوخته اند. حال براى دلجويى از چنين مسلمانانى چه اشكالى دارد كه پيامبر رحمت بفرمايد شما چون امكان انفاق نداشته و در جنگ بدنى و مبارزه همراه من نيستيد، با لعنِ دشمنان، ما را يارى نماييد و با لعن خودتان بر دشمنان، خدا را به يارى رسولش، فرا خوانيد: «اولئك يلعنهم اللّه و يلعنهم اللاعنون» . سوره بقره، آيه ۱۵۹ ؛ تفسير عياشى، ج ۱، ص ۷۱.

9.سوره احزاب، آيه ۶۴.

10.المنار، ص ۶۲.

صفحه از 143