هر حديثى كه در مضمون آن از «حسان الوجوه = زيبارويان» ذكرى به ميان آمده باشد، دروغين و ساختگى است. ۱
2. كل و جزء، شرايط صدور حكم درباره مجموعه اى از احاديث
«ابن قيم» در اين قاعده، ذيل عنوان «كل» سعى دارد نتيجه اى را كه از اجزا به دست آورده، تعميم دهد.
مسلماً اگر صد حديث داشته باشيم و فرض بگيريم اين صد حديث مضمونى نزديك و حتى عباراتى مشابه داشته باشند، بررسى نود و نه حديث و حكم قطعى بر موضوع بودن آنها اجازه نمى دهد، تنها حديث باقيمانده را هم به صرف مشابهت و قرارگرفتن در چنين مجموعه اى موضوع اعلام كنيم.
3. زيبايى يا شهوت
و اينك به بررسى مصداق عرضه شده، يعنى «حسان الوجوه» مى پردازيم.
چرا «وجه حسن» ـكه مى تواند ملهم نيكويى و زيبايى معنوى و روحانى و يادآور «إن اللّه جميل، يحب الجمال» باشد ـ به زيبايى جنسى و شهوت برانگيز، تأويل و تفسير شود، تا در وراى آن چنين احكامى صادر شده، احاديثى از اين قبيل، موضوع اعلام گردد؟
چرا مقصود از «وجه حسن»، «سيماهم في وجوههم من اثر السجود» ۲ و ۳ نباشد؟
4. هر كسى از ظن خود شد يار من
اصولاً در برخورد و مواجهه با چهره زيبا، عكس العمل انسان، نشان دهنده خباثت يا طهارت درونى است. اگر كسى متّقى و مزكّى باشد، از چهره نيكو و زيبا به ياد آفريننده همه زيبايى ها يعنى خدا مى افتد، در حالى كه شخص شهوت ران به ياد زشتكارى هاى خود خواهد افتاد. قرآن در تعليل هجوم قوم لوط به در خانه وى، به هنگام ديدن رسولان الهى، مى فرمايد: «و من قبل كانوا يعملون السيئات». ۴
غزالى (م505 ق) در بررسى يكى از مصاديق اين حكم مجموعى، يعنى حديث «اگر
1.المنار، ص ۶۲.
2.سوره فتح، آيه ۲۹ ؛ تفسير احسن الحديث، ج ۱۰، ص ۱۵۷.
3.سوره بقره، آيه ۲۳۷ ؛ سوره نساء، آيه ۱۲۵ ؛ سوره روم، آيه ۳۰ ؛ سوره لقمان، آيه ۲۲ ؛ سوره احزاب، آيه ۶۹ ؛ سوره قيامت، آيه ۲۲.
4.سوره هود، آيه ۷۶، ۷۸ ؛ آسان، ج ۷، ص ۳۳۹ ؛ كشف الحقايق، ج ۱، ص ۹۶۶.
