همه آنان از امامان روايت نكرده اند؛ از جمله همين ابان بن ابى عياش، كه نامش در ميان اصحاب امام صادق(ع) ذكر شده، اما هيچ روايتى از طريق او از آن حضرت به ما نرسيده است. ^۱ از اين مهم تر، همه كسانى كه جزو ياران امامان مذكور افتاده اند، لزوماً شيعه نبوده اند؛ مثلاً هرگاه شيخ طوسى، نام شخصى را جزو اصحاب امام صادق(ع) بياورد، اين اعمّ از امامى بودن آن شخص است؛ براى نمونه، شيخ نام عمّار دُهنى را در بين اصحاب حضرت صادق(ع) آورده است؛ ^۲ حال آن كه نجاشى درباره وى نوشته است: «عمّار، در بين عامّه، ثقه و مهتَرى صاحبْ جاه است». ^۳ همچنين، شيخ طوسى نام منصور دوانيقى، خليفه سفّاك عباسى، و ابو حنيفه، پيشواى مذهب حنفى را ـكه شيعه نبودنشان مانند نار بر منار است ـ چون از آن حضرت روايت كرده اند، در ميان اصحاب حضرتش آورده است. ^۴

1. 3. ستايش و تجليل از راوى كتاب سليم

سخنان ستايش آميزى درباره ابان بن ابى عياش در شمارى از كتاب ها و منابعْ مذكور افتاده است. ايوب سختيانى بيان داشته است: «ما از ديرباز او را به خير و نيكى شناخته ايم». ^۵ يكى از وجوه شخصيت ابان بن ابى عياش، كثرت عبادت وى بوده است. ابن حِبّان او را از آن عابدانى دانسته كه شب را با قيام به صبح و بامداد را با صيام به شام مى رسانند. ^۶ ساجى، ابان را «مردى صالح و بخشنده» ^۷ و عمر بن على ضمن «متروك الحديث» خواندن وى، او را «مرد صالحى» دانسته است. ^۸ چون حماد بن زيد از سَلْم العلوى مى خواهد كه براى او حديث گويد، سلْم العلوى به او سفارش مى كند كه به ابان مراجعه نمايد. ^۹ گاهى روايت ابان بن ابى عياش از خبرى، بر روايت ديگرى از آن خبر ترجيح داده شده است؛ براى نمونه، ابن حجر، ذيل ترجمه «ياسين بن حماد بصرى»، روايت او را از خبرى خطا و روايت ابان از همان خبر را صواب دانسته است. ^۱۰