يحيى بن معين همه، او را «متروك» يا «متروك الحديث» معرفى كرده اند ۱ و فلاس، ابان را صالحى «متروك الحديث» خوانده است. ۲
2. 6. ضعف و تضعيف ابان بن ابى عيّاش
افراد متعددى از شيعه و اهل سنّت، ابان بن ابى عياش را تضعيف كرده اند، ۳ كه گاه مايه اى از طنز و طعنه تلخ چاشنى سخن دارند. ابن عدى، از صاحب نظرانى است كه مسأله ضعيف بودن ابان بن ابى عياش را امرى روشن و واضح مى داند ۴ و از آن جا كه راويان روايات او را گروهى مجهول (ناشناس) شناسانده است، در تعليل اين امر و در پاسخ يك پرسشِ مقدر كه چرا اشخاص ناشناس ـكه در امر حديث و در ميان راويان اخبار اسم و رسمى ندارندـ قبله آمال خود را در وجود «راوى كتاب سليم» و روايت از او يافته اند، مى گويد سبب آن بوده كه در وى ضعف وجود داشته است و ابان را به ضعف [و ناراستى ]نزديك تر دانسته تا به [قوّت و ]راستى ۵ و او را «بسيار ضعيف» خوانده است. ۶ ابن الغضائرى ـكه در نقد حديث، به ويژه نقد بيرونى حديث، در عالم تشيع يگانه است ـ ۷ ابان بن ابى عياش را با وصف «ضعيف» تضعيف كرده است. ۸ ابن داود حلّى، ۹ ابن المدينى، ۱۰ ابو حاتم رازى، دار قطنى، ۱۱ مرّه ۱۲ و يحيى بن معين، ۱۳ همه، ابان بن ابى عياش را «ضعيف» دانسته اند. ذهبى، با تعبير «احد الضعفاء» ابان بن ابى عياش را تضعيف كرده است. ۱۴ وكيع، وقتى به حديث ابان بن ابى عياش مى رسيد، چون ضعيفش مى دانست، از او نام نمى برد و با تعبير ناشناسِ «رجل? (= مردى) از او ياد مى كرد. ۱۵ شيخ طوسى، انديشمند
1.تهذيب التهذيب، ج ۱، ص ۹۸؛ ميزان الاعتدال، ج ۱، ص ۱۱؛ تهذيب الكمال، ج ۱، ص ۳۰۸.
2.تهذيب التهذيب، ج ۱، ص ۹۸.
3.تهذيب المقال فى تنقيح كتاب الرجال، ج ۱، ص ۱۸۸.
4.تهذيب التهذيب، ج ۱، ص ۹۸.
5.همان، ص ۹۹؛ ميزان الاعتدال، ج ۱، ص ۱۴؛ تهذيب الكمال، ج ۱، ص ۳۰۸.
6.سلسلة الأحاديث الضعيفة والموضوعة، ص ۲۹۱؛ الل آلى المصنوعة في الأحاديث الموضوعة، ج ۱، ص ۲۰۲.
7.الفوائد الرجاليّه، خواجوئى اصفهانى، ص ۲۸۹ ـ ۳۰۸.
8.قاموس الرجال، ج ۱، ص ۹۴؛ خلاصه الاقوال، ص ۳۲۵؛ معجم الرجال الحديث، ج ۱، ص ۱۲۹.
9.كتاب الرجال، ص ۴۱۴.
10.تهذيب التهذيب، ج ۱، ص ۹۹.
11.همان، ص ۹۸.
12.همان؛ ميزان الاعتدال، ج ۱، ص ۱۱.
13.تهذيب الكمال، ج ۱، ص ۳۰۷.
14.ميزان الاعتدال، ج ۱، ص ۱۰.
15.همان، ص ۱۱؛ تهذيب التهذيب، ج ۱، ص ۹۸؛ تهذيب الكمال، ج ۱، ص ۳۰۷.
