نامدار شيعه ـكه عنوان «شيخ الطائفه» را از ميان مشايخ بى شمار شيعه به خود اختصاص داده ـ ابان بن ابى عياش را «ضعيف» دانسته ۱ و علاّ مه حلّى، دانشمند و رجالى كم نظير شيعه ،در كتاب رجال خود، ابان بن ابى عياش را بسيار ضعيف خوانده است: «ضعيف جدّاً». ۲ نظر رجالى علاّ مه درباره ابان، «توقف در روايات» نامبرده است. ۳ استرآبادى، بدون توجّه به نظر دانشمندان بزرگ شيعه ـكه ابان را ضعيف دانسته اندـ گفته كه اصل تضعيف ابان از جانب مخالفان [= اهل سنت]، به سبب شيعه بودن مشارإليه بوده است. ۴ در پايان، يكى از مصداق هاى ذمّ و قدْح، بلكه جرحْ، راويان احاديث آن است كه وجود يك راوى در سند خبرى، موجب ضعف آن خبر محسوب گردد. حديث پژوهان، در مواردى، وجود ابان بن ابى عياش را در سند خبرى موجب ضعف خبر دانسته اند. ۵
2. 7. تحريم روايت از ابان بن ابى عياش
چون برخى صاحب نظران با «عامّى صرف» خواندن ابان بن ابى عياش، شائبه شيعه بودن وى را مردود دانسته اند ۶ و ميرحامد حسين، ابان بن ابى عياش را نزد اهل سنت، از بزرگ ترين ۷ دانشمندانشان محسوب داشته است، ۸ بنابراين، نبايد منطقاً حضور قابل توجهى در كتاب ها و منابع روايى ـ رجالى شيعه داشته باشد كه همين گونه نيز هست. از آن طرف، چون ابان از اهل سنت و در محافل آنان شناخته بوده، در كتاب ها و منابع اهل سنت، به شكل قابل ملاحظه اى، مذكور افتاده و به او پرداخته شده است. نظر و قضاوت شمارى از رجاليان و حديث شناسان اهل سنت نسبت به ابان بن ابى عياش، چنان منفى بوده كه نقل روايت از او را به كلّى ترك و تحريم نموده بودند. محمّد بن مثنى گزارش نموده كه وى هرگز نشنيده كه يحيى بن معين و عبدالرحمان بن مهدى از ابان بن ابى عياش روايت كنند. ۹ همين مطلب را، عمرو بن على نيز گزارش نموده است. ۱۰
1.رجال الطوسى، ص ۱۲۶.
2.خلاصة الاقوال، ص ۳۲۵.
3.همان، ص ۳۲۵ ـ ۳۲۶.
4.كتاب سليم (مقدمه محقق)، ص۸۲ به نقل از منهج المقال، ص ۱۵.
5.السنن الكبرى، ج ۳، ص ۴۱۰.
6.معرفة الحديث، ص ۹۹.
7.معلوم نيست كه دليل و مدرك «بزرگ ترين بودن ابان» چيست.
8.كتاب سليم (مقدمه محقق)، ص ۸۲، به نقل از ميرحامد حسين در استقصاء الإفحام، ج ۱، ص ۵۶۳ ـ ۵۶۴، ۵۶۶.
9.تهذيب التهذيب، ج ۱، ص ۹۸؛ ميزان الاعتدال، ج ۱، ص ۱۲.
10.كتاب الثقات، ج ۱، ص ۹۰؛ تهذيب الكمال، ج ۱، ص ۳۰۷.
