در حديث شناسى شعبه، امر قابل توجّه آن كه وى قادر به بازشناسى احاديثى كه قتاده از طريق سماع به دست مى آورد از مواردى كه به طرق ديگر تحملّ مى كرد، بوده است. ^۱
10. رازى از شعبه با عنوان دانشمند نقادِّ عارفِ شناسا به تمييز خوب از بد [حديث] در بصره ياد كرده است. ^۲ به سبب همين خُبرگى ها و چيرگى هاى رجالى و حديثى شعبه بوده كه احمد بن حنبل او را در حديث شناسى و پالايش رجال و جدا كردن سره رجال از ناسره آنان «امتى واحده» ناميده است. ^۳
12. ارزيابى صاحب نظران از عملكرد رجالى ـ حديثى شعبه، همانا دفاع از شرافت و آبروى رسول خدا(ص) بوده است. از وكيع نقل شده است كه مى گفت: «اميدوارم كه خداوند به خاطر دفاع شعبة بن حجاج از رسول خدا(ص) بر درجات او در بهشت بيفزايد. ^۴ انگيزه درست شعبه را در كارش، روايتى از نضر بن شُميل تأييد مى كند كه در آن از شعبه نقل شده است: «بياييد در راه خدا غيبت كنيم!؛ تعالوا نغتابَ في اللّه». ^۵ نَسائى كه شخصى سختگير در امر حديث و ناقدى دقيق النظر و از ارادتمندان على(ع) بوده و به همين خاطر در دمشق از هواداران باند اموى كتك مفصّلى خورده است ^۶ و پس از آن كتاب الخصائص را در فضيلت و مناقب اميرالمؤمنين(ع) براى هدايت شاميان تأليف نموده (همان) و كتاب سُنن او جزو صحاح سته است، شعبه را به عنوان امين خداوند در حديث رسول خدا(ص) شناسانده است. ^۷
13. مقام شعبة بن حجاج در امر حديث و رجال آن، روز به روز ژرفا و پهناى بيشتر مى يافته، آن چنان كه سفيان ثورى، حديث شناس ممتاز، همواره از شعبه با عنوانِ شكوهمندِ «اميرالمؤمنين في الحديث / امير قلمرو حديث» ياد كرده است. ^۸ رازى در تفسير اين عنوان، آن را به معناى «فوق عالمان زمان خود» دانسته است. ^۹ حاكم نيشابورى، شعبه را پيشواى پيشوايان بصره در شناخت حديث ناميده است. ^۱۰ و پيش از او حديث شناس بزرگ، عبدالرحمان