چهار . ارشاد روايات به امور عقلايى
بدون ترديد ، مضمون برخى از روايات ، تأييد روش هاى عقلا در زندگى است . در اين گونه موارد ، اگر بدين نكته توجه نشود ، آن روايت به درستى فهم نخواهد شد .
يكى از نمونه هايى كه در نوشته هاى امام خمينى بر آن تأكيد شده ، روايات مربوط به قرعه و مصاديق آن است ، مانند : «كل مجهول ففيه القرعة ؛ ۱ در هر ناشناخته اى ، قرعه به كار مى رود» و «إنّ القرعة لكل أمر مشتبه ؛ ۲ در هر امر مشتبهى قرعه به كار مى رود» .
روايت هاى بسيارى در اين زمينه وارد شده و مصاديق فراوانى برايش ذكر گرديده كه امام رحمه الله ، آنها را استقصا كرده است . ۳
ايشان پس از ذكر روايات مى گويد فقيهان در فهم اين روايات ، به مشكل برخورده اند ؛ چرا كه روايت هاى عام ، تخصيص بسيار دارد و هر جا تخصيصْ فراوان باشد ، صادر شدن عام ، امرى مستهجن است . از اين رو ، عمومات مربوط به قرعه را از حجّيت انداخته اند . ۴
امام خمينى رحمه الله با توجّه دادن به نكته اى اين مشكل را حل كرده و فرموده است :
قرعه امرى عقلايى است و يكى از راه هاى حل منازعات است ، در جايى كه رجحان در ميان نباشد و نزاع در حقوق الناس باشد . اين امر ، از ديرباز در ميان مردم رايج بوده است . ۵
1.وسائل الشيعة ، ج۱۸ ، ص۱۸۹ .
2.بحارالأنوار ، ج۸۸ ، ص۲۳۴ .
3.الاستصحاب ، ص۳۸۴ـ۳۹۱ .
4.الرسائل ، ص۴۲۳ ؛ كفاية الأصول ، ص۴۹۳ ؛ فوائد الأصول ، ج۴ ، ص۶۸۰ ؛ نهاية الأفكار ، ج۴ ، ص۱۰۷ (القسم الثانى) ؛ درر الفوائد ، ص۶۱۳ـ۶۱۴ .
5.الاستصحاب ، ص۳۹۲ .
