كتابى عملى بنويسد يا دستورات و قوانين اسلام را در آنجا جمع كند تا در اطراف آن, بررسى كرده و درست را از غير درستْ جدا كند. در حقيقت, «بحار», خزانه همه اخبارى است كه به پيشوايان اسلام نسبت داده شده, چه درست باشد يا نادرست. در آن, كتابهايى هست كه خود صاحب «بحار», آنها را درست نمى داند; و او نخواسته كتاب عملى بنويسد تا كسى اشكال كند كه: چرا اين كتابها را فراهم كردى؟
پس نتوان هر خبرى كه در «بحار» است, به رخ دينداران كشيد كه آن, خلاف عقل يا حس است; چنانكه نتوان بى جهت, اخبار آن را رد كرد كه موافق سليقه ما نيست; بلكه در هر روايتى بايد بررسى شود و آن گاه با ميزانهايى كه علما در اصول تعيين كرده اند, عملى بودن يا نبودن آن را اعلان كرد. ۱
ما چون در كتاب «آشنايى با بحارالأنوار», به طور مفصّل, در مورد «بحارالأنوار» بحث كرده ايم, از تحليل و نقد و بررسى اين كلام حضرت امام(ره) در اينجا خوددارى مى كنيم. ۲
احاديث فقهى در غير كتابهاى حديثى
بخش زيادى از روايات فقهى, رواياتى هستند كه در غير كتابهاى حديثى نقل شده اند; مثلاً كتابهاى المبسوط, الخِلاف, الانتصار, المُقنعة, المُقنع, السرائر, و…, كتابهاى فقهى هستند و براى تدوين حديث, تأليف نشده اند; امّا احاديث بسيارى در اين كتابها يافت مى شود كه تنها منبع آنها نيز همين كتابهاست.
آيا چنين كتابهايى, قابليت و ارزش استناد دارند و رواياتى كه از آنها به دست آيد, مى تواند مستند فقهى قرار گيرد يا خير؟ حضرت امام(ره) دراين باره مى فرمايد:
1.كشف اسرار, ص۳۱۹.
2.آشنايى بابحارالأنوار, احمد عابدى, انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى, تهران, زمستان ۱۳۷۸ش, ۳۰۰صفحه, رقعى. (ويراستار)
