افرادى همچون مغيرة بن سعيد بَجَلى, بيان بن سمعان تميمى, ابوالخطّاب محمد بن مقلاص, بشّار شَعيرى, ابوجعفر محمد بن على شَلمَغانى و… را براى مثال بياوريم. ۱
فصل چهارم: كتب
در اين فصل به كتب روايى يا كتابهاى مشتمل بر روايات, اشاره مى شود كه امكان استناد به آنها در فقه وجود دارد و نيز در عبارات امام(ره) نظرى درباره آنها ابراز شده است.
ترتيب بندى كتب, تا حدّ امكان, تاريخى است; يعنى براساس تاريخ حيات مؤلفان آنها و يا كسانى كه اين كتب به آنها منتسب شده, آمده اند.
ثانياً با استقصاى موارد تضعيف شده در «كتاب الضعفاء» به عددى در حدود يكصدوشصت نفر مى رسيم, در حالى كه با مراجعه به كتب رجالى, همانند «رجال ابن داوود» و «خلاصة الأقوال» علامه حلّى كه متكفل ذكر نام ضعفا شده اند, در مى يابيم كه اين عدد, نسبت به افراد تضعيف شده موجود در اين كتابها بسيار ناچيز است. ۲
1 و2ـ نهج البلاغه و صحيفه سجاديه
نظر امام(ره) درباره اين دو كتاب, آن است كه گرچه علوّ مضمون و فصاحت و بلاغت بسيارى از فقرات اين دو كتاب, موجب وثوق به صدور آنها مى شود; امّا اين امر, در تمام فقراتْ جارى نيست و بنابراين, نمى توان همه فقرات آنها را داراى حجّت فقهى دانست و در فقه به آنها استدلال كرد. حضرت امام(ره) در اين باره مى نويسد:
… فأبواب المناقشة فى الإسناد والدلالة فى كثير منها [أى الروايات] مفتوحة, حتى فى «الصحيفة المباركة السجادية», فإنّ سندها ضعيف و علوّ مضمونها و
1.براى اطّلاع بيشتر, ر.ك: فصلنامه علوم حديث, ش۲, ص۱۴۶ـ ۱۴۸, مقاله: (جريان شناسى غلو), نعمت اللّه صفرى.
2.به عنوان مثال, تعداد افراد ذكر شده در (القسم الثاني) رجال ابن داوود كه مختصّ ذكر مجروحان و مجهولان است, ۵۶۵نفر است.
