تفسير ابو جارود - صفحه 67

حالات محمد، فرزند امام صادق علیه السلام گزارش شده است که جارودی‌ها با وی همراهی می‌کردند.۱ بر این اساس چنان چه بنیان‌گزار جارودیه کسی جز ابو جارود سرشناس می‏بود، می‌بایست نقل می‌شد. البته این امکان وجود دارد که ابو جارود پس از شهادت زید گروهی را به گرد خود جمع کرده باشد تا قیام زید را ادامه دهد ولی انتساب این عقاید به شخص وی قابل اثبات نیست و محتمل است که کسان دیگری از این فرقه عقاید مذکور را ساخته باشند. البته این احتمال هم ممکن است که وی پس از شهادت زید به گمان این که امام صادق علیه السلام با زید مخالف بوده است، از روی خشم و عصبانیت از امام صادق علیه السلام روی گردان شده و سپس توبه کرده است ولی پیروان او راه را ادامه داده‌اند. و الله اعلم!

شناخت‌نامه «تفسیر ابو جارود»

1 . تفسیر امام باقر علیه السلام

ابن ندیم،۲ نجاشی۳ و شیخ طوسی۴ نوشته‏اند: «تفسیر ابو جارود» برگرفته از احادیثی است که زیاد بن منذر آن‌ها را از امام باقر علیه السلام نقل کرده است. این تفسیر به عنوان کتابی مدوّن در زمان ابن ندیم (م 438ق) شهرت داشته است؛ زیرا به جز او، گزارش‏های دیگری نیز در این مورد از عمر بن احمد، معروف به ابن شاهین (م 385 ق) و دار قطنی (م 385 ق) وجود دارد که

1.. بصائر الدرجات، ص ۲۶۹: «حدّثنا احمد بن موسى عن محمد بن احمد المعروف بغزال عن ابى عمر الدمارى عمن حدّثه قال: جاء رجل إلى ابى عبد الله علیه السلام و کان له اخ جارودی فقال له أبو عبد الله علیه السلام:‏ کیف اخوک؟ قال: جعلت فداک! خلفته صالحاً. قال: و کیف هو؟ قال قلت: هو مرضى فی جمیع حالاته و عنده غیر الا انه لا یقول بکم. قال: و ما یمنعه؟ قال قلت: جعلت فداک! یتورع ...»؛ تیسیر المطالب فی أمالی أبی طالب، ص ۱۹۵: «قال: و سمعت مؤمّلا یقول: رأیت محمّد بن جعفر علیه السلام خرج إلى الصّلاة بمکة فی شبیه ثمانین رجلاً من الجارودیة علیهم ثیاب الصّوف و سیماء الخیر فیهم ظاهر»؛ کشف الغمة، ج ۲، ص ۱۸۱: «وَ کانَ مُحَمَّدُ بْنُ‏ جَعْفَرٍ سَخِیاً شُجَاعاً وَ کانَ یصُومُ یوْماً وَ یفْطِرُ یوْماً وَ رَأَى رَأْی الزَّیدِیةِ فِی الْخُرُوجِ بِالسَّیفِ ... وَ خَرَجَ عَلَى الْمَأْمُونِ فِی سَنَةِ تِسْعٍ وَ تِسْعِینَ وَ مِائَةٍ بِمَکةَ وَ تَبِعَهُ الزَّیدِیةُ الْجَارُودِیةُ فَخَرَجَ لِقِتَالِهِ عِیسَى الْجَلُودِی فَفَرَّقَ جَمْعَهُ وَ أَخَذَهُ فَأَنْفَذَهُ إِلَى الْمَأْمُونِ».

2.. الفهرست، ابن الندیم، ص ۳۶: «تسمیة الکتب المصنفة فى تفسیر القرآن: کتاب الباقر محمد بن على بن الحسین بن على ـ علیهم ‏السلام ـ رواه عنه أبو الجارود زیاد بن المنذر رئیس الجارودیة الزیدیة».

3.. رجال النجاشی، ص ۱۷۰: «له کتاب تفسیر القرآن، رواه عن أبی جعفر علیه السلام».

4.. الفهرست، طوسی، ص ۱۳۱: «و له کتاب التفسیر عن أبی جعفر الباقر علیه السلام».

صفحه از 74