حافظه میسپردند. افزون بر این، پیامبر خدا صلی الله علیه وآله برای نوشتن وحی قرآن، شتاب میکرد و به محض نزول هر آیهای، به کاتبان وحی فرمان میداد آن را در جایگاهش قرار دهند و کتابت قرآن، خیلی زود در همان دوران مکه آغاز شد ... ولی در یک مصحف، میان دو جلد، گردآوری نشده بود.
2. جمعآوری قرآن در زمان ابوبکر: وی صحیفههای پیشگفته قرآن را در یک مصحف، جمع کرد و این نخستین مصحف رسمی بود که دستگاه خلافت آن را تدوین کرد و گر نه پیش از این برخی از صحابه از جمله امیر مؤمنان علیه السلام و ابن مسعود، مصاحفی را تدوین کرده بودند. مصحف ابوبکر، نزد او باقی ماند تا این که مرد و سپس به عمر و بعد از او به حفصه رسید.
3. جمعآوری قرآن در زمان عثمان: در این زمان، در پی اختلافاتی که در مصاحف و به تبع آن در قرائتها پیش آمده بود و خطری که از این ناحیه احساس میشد، عثمان، پس از مشورت با صحابه چاره کار را در این دید که مصحف واحدی فراهم کند و نسخههایی از آن را در اختیار همه مسلمانان قرار دهد و این کار انجام شد».
آخرین پژوهش فصل سوم، «پژوهشی در باره شمار سورهها و آیات قرآن» است. در این پژوهش، ابتدا «آیه در لغت و اصطلاح» واژهشناسی میشود و سپس در «شمار آیات قرآن» روایات شمار آیات و علل اختلاف عدد آیات در آنها ـ که هرگز به معنای زیادت و نقصان در قرآن و کلمات و جملههای آن نیست ـ بررسی و در پایان به نظر علامه طباطبایی اشاره میشود: «در باره شمارگان گفته شده برای آیات، نصّ متواتر یا خبر واحد معتبری نیست که بتوان بر آن اعتماد کرد. بنا بر این، اعتقاد به هیچ یک لازم نیست، بلکه میتوان هر یک را با تحقیق پذیرفت یا رد کرد». در ادامه تأکید میشود: «گفتنی است آنچه در میان عوام رواج یافته که شمار آیات قرآن 6666 است، پایهای ندارد و هیچ یک از اصحاب اعداد، به آن قائل نیست».
بحث بعدی، «سوره در لغت و اصطلاح» و «شمار سورههای قرآن» است که که برای اختلاف در شمارگان سورههای قرآن، دو سبب ذکر شده است: «نخست آن که برخی قرآنپژوهان، سوره توبه (برائت) را جزئی از انفال شمردهاند ... همچنین بر پایه برخی روایات، سوره های ضحی و الم نشرح، یک سوره و نیز سورههای فیل و ایلاف، یک سوره به شمار میآیند. سبب دوم، آن است که بر پایه برخی اقوال شاذ، معوّذتین (سورههای فلق و ناس) از