نگاهی به کتاب «شناخت نامه قرآن» - صفحه 203

و نیز «پژوهشی در باره مثل‌های قرآن» در پایان فصل گنجانده شده است که در آن در این باره می‌خوانیم: مثل در لغت و اصطلاح؛ ویژگی‌ها و فواید تمثیل؛ اقسام تمثیل؛ مثل در قرآن؛ ویژگی‌ها و اهداف تمثیلات قرآنی؛ امثال قرآن در روایات؛ اقسام امثال قرآن.
آخرین فصل بخش هفتم که آخرین قسمت کتاب است، «به کارگیری سوگند (قَسَم) در تبلیغ» را در دو باب «تک‌سوگندها» و «چندسوگندها» بررسی می‌کند. در تک‌سوگندها، هفت سوگند جای گرفته است. سوگند به: خدای یکتا؛ پروردگار؛ پیامبر صلی الله علیه وآله؛ قرآن کریم؛ عصر؛ ستارگان و جایگاه های آن‌ها؛ آسمان مشبّک.
پایان بخش کتاب، «پژوهشی در باره سوگندهای قرآنی» است. در این تحلیل، پیشینه تاریخی و پژوهشی سوگند، و ساختار سوگند، «مُقسَمٌ‌به»‌های قرآن؛ ویژگی‌های سوگندهای قرآنی، و اهداف سوگند در کلام الهی، کاویده شده است. در اهداف سوگند در کلام الهی، نگارنده می‌نویسد: «خداوند، از همه راستگویان، راستگوتر است (سوره نساء، آیه 87) و برای اثبات درستی سخن خویش نیازمند سوگند نیست. سوگندهای قرآنی ثمراتی مهم دارند که در برخی در پیوند مقسم‌به، و برخی مرتبط با مقسم‌علیه اند. مانند: 1. توجه انسان به ارزش و بزرگی مقسم‌به وقتی آن‌ها آن را بی‌مقدار می دانند؛ 2. توجه دادن به مقسم‌به برای پندآموزی؛ 3. ردّ افکار خرافی و اعتقادی جاهلانه؛ 4. متوجه ساختن بشر به منافع فراوان چیزهایی که به آن‌ها سوگند یاد می‌شود؛ 5. تعظیم مقسم‌به؛ 6. بیان عظمت مقسم‌علیه ... گفتنی است سوگندهای قرآنی در مقایسه با قَسم‌های رایج بشری از اهمیت، عظمت و امتیاز ویژه‌ای برخوردارند. پروردگار حکیم، با سوگند خوردن به مخلوقات آسمانی و زمینی، همگان را به اهمیت آن‌ها و کثرت منافعشان توجه داده و چون آن‌ها را مهم و شایسته توجه بر شمرده است، بستر مطالعات علمی و تجربی بشر را بر روی پدیده های زمینی و آسمانی فراهم آورده است و بسا که از رهگذر همین سوگندها، دانش‌های بشری در شاخه‌های گوناگون آن، شکوفا شوند، چنان که طنطاوی، مفسّر بزرگ معاصر، می‌نویسد: "سوگند قرآنی، کلید دانش‌هاست"».

صفحه از 200