حق ـ تبارك و تعالى ـ به عنايت ازلى و رحمت واسعه, انبياى عظام(ع) را براى تربيت بشر فرستاد و كتب آسمانى را فرو فرستاد تا آنها از خارج, كمك به فطرت داخليّه كنند و نفس را از اين غلاف غليظ, نجات دهند. ^۱
ايشان بارها بر اين نكته تصريح كرده است كه تمام شرايع آسمانى, با فطرت آدمى دمساز است و سرّ اقبال و پذيرش اين برنامه از سوى جهانيان, همين هماهنگى با فطرت است:
احكام آسمانى و آيات باهرات الهى و دستورات انبياى عظام و اولياى كرام, بر طبق نقشه فطرت و طريقه جبلّت, بنا نهاده شده است. ^۲
از اين رو, امام(ره), ايمان به خداوند و تمام شعب آن را از شعب عشق به كمال مطلق و فطرى دانسته, مى فرمايد:
اصول و اركان ايمان كه عبارت از معرفت و توحيد و ولايت (كه ايمان به رُسُل است) و ايمان به يوم المعاد و ايمان به ملائكه و كتب الهيّه, از فطريات است. ^۳
حضرت امام(ره), همچنين ادّعاى خود را درباره هر يك از شقوق گفته شده, با استفاده از براهين عقلى و نقلى, مستدل ساخته است. ايشان معتقد است كه در اثر احتجاب به طبيعت و انجام دادن امور ناپسند, نه تنها فطرتْ متحوّل شده, در حجاب مى رود; بلكه تبديل به شرّيت بالعرض مى گردد ^۴ و در بيشتر فصلهاى كتاب, ذيل توضيح هر يك از جنود عقل و جهل, لشكر عقل را فطريِ آدمى برشمرده است. ^۵

2. سَرَيان علم در هستى

از جمله مباحث قرآنى و فلسفى, سريان علم در تمام اجزاى هستى است. آنچه تا كنون به استناد عقل و وحى مسلّم شده, اين است كه علم در بخشى از موجودات