پژوهشى در باره اعجاز قرآن‌ - صفحه ۲

- كه از سنخ خود وحى است - ، ماندگار در بستر تاريخ، نشان خدايى بودن و حقانيت پيامبر خاتم را به همراه دارد.

مفهوم معجزه‌

معجزه، از مصدر «اعجاز»، مشتق از ريشه ثلاثى مجرّد «عجز»، به معناى: درماندگى، ناتوانى و نيز پايان هر چيز است.۱ اعجاز، به معناى: ناتوان ساختن يا ناتوان يافتن ديگرى است.۲ با توجّه به كتب لغت و كاربرد اين كلمه مى‌توان گفت: مفهوم اصلى در مادّه اين واژه چيزى مقابل قدرت است. هر دو واژه «معجز» و «معجزه»، اسم فاعل مفرد به معناى ناتوان كننده اند و جمع آنها «معجزات» است:
(وَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِى اللَّهِ .۳
بدانيد كه شما ناتوان كننده خداوند نيستيد)
.
معجزه در اصطلاح علم كلام، كار خارق‌العاده و همراه با تحدّى و سالم از معارضه است كه خداوند آن را به دست پيامبرش پديد مى‌آورد تا نشان راستى رسالت وى باشد.۴

قرآن، آيتِ الهى‌

قرآن خود را آيت روشن و معجزه بيّن پيامبر خاتم مى‌شمارد:
(وَقَالُواْ لَوْلَآ أُنزِلَ عَلَيْهِ ءَايَتٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْأَيَتُ عِندَ اللَّهِ وَ إِنَّمَآ أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ * أَوَ لَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّآ أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَبَ يُتْلَى‌ عَلَيْهِمْ إِنَّ فِى ذَ لِكَ لَرَحْمَةً وَ ذِكْرَى‌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ .۵

۱.معجم مقاييس اللّغة : ج‌۲ ص‌۲۲۱ ماده «عجز».

۲.مفردات ألفاظ القرآن : ص‌۵۴۷ ماده «عجز».

۳.توبه : آيه ۲.

۴.ر . ك : شرح المصطلاحات الكلامية ، جمعى از نويسندگان ، ص ۳۳۴ .

۵.عنكبوت : آيه ۵۰ - ۵۱.

صفحه از ۶۷