در احاديث شيعه و سنّى, ارزش فراوان براى عدد چهل, بيان شده است كه اينك درصدد بيان آنها نيستيم. از جمله اين احاديث, حديث مستفيض و مشهور «من حفظ من أمّتى أربعين حديثاً ينتفعون بها بعثه اللّه يوم القيامة فقيهاً عالماً» ^۱ است. بر مبناى اين حديث شريف, عالمان و محدّثان شيعه و سنّى در طول اعصار و قرون, فراوان, به نگارش اربعينيات پرداخته اند كه ثمره آن, دهها كتاب «چهل حديث» در زمينه هاى گوناگون اخلاقى, فقهى, فضائل و مناقب اميرالمؤمنين و ديگر موضوعات است.
از معروف ترين اربعين هاى حديث در ميان اهل سنّت, اربعين هاى نواوى, سُلّمى, جامى و قشيرى است, و اربعين هاى شيخ بهايى, قاضى سعيد قمى, شيخ منتجب الدين رازى, علامه مجلسى و شهيد اوّل, در بين كتابهاى حديثى اماميه, از شهرت بسزايى برخوردار است.
شرح چهل حديث حضرت امام خمينى(ره) نيز مجموعه اى دل انگيز و گرانسنگ و آكنده از فوايد گوناگون تفسيرى, حديثى, فلسفى, اخلاقى, اعتقادى و عرفانى است كه امام(ره) در 38 سالگى (محرّم الحرام1358ق) به رشته تحرير درآورده است. مؤلف بزرگوار, پس از آن كه مطالب آن را در مدرسه فيضيه و مدرسه ملاصادق قم (پس از آنكه مأموران شهربانى رضاخان از ادامه تدريس آن در فيضيه جلوگيرى كردند) براى دهها نفر از شاگردان فرزانه خود و بازاريان متديّن القا فرمود, دست به نگارش آن زد.
اين كتاب, در يورش مأموران ساواك شاه به منزل امام خمينى (در 1383ق) به يغما رفت و ساليان بسيار از آن خبرى نبود, تا اينكه پس از پيروزى انقلاب اسلامى, نسخه اى از آن كه متعلّق به مرحوم آية اللّه آخوند ملاعلى معصومى همدانى (م1398ق) بود, به دست آمد و بارها به چاپ رسيد.
سى و سه حديث از روايات اين كتاب, مربوط به اخلاق اسلامى (مُهلكات و مُنجيات) و هفت حديث آخر در باب اعتقادات و كلام است. روش معظّم له در توضيح احاديث, چنان است كه ابتدا متن حديث را با سند كامل نقل كرده, معنا مى نمايد و پس از