روايات مزبور كه در اصل بايد يكى باشد ، حاوى دو نوع آگاهى درباره روز نوروز است كه اين ، خود ، منشأ شبهه درباره آن شده و احتمال جعل آن را تقويت مى كند . افزون بر آن ، دانسته است كه ، ابن غضايرى گفته : «غاليان ، رواياتى را به معلّى بن خُنَيس نسبت داده اند و نمى توان بر اخبار وى اعتماد كرد» . در اين صورت ، اين روايت ـ كه بى گرايش غاليانه يا نگرش افراطى همه نيست ـ ، از همان دسته مجعولاتى مى باشد كه غاليان به معلّى نسبت داده اند . بايد اين دو نكته را نيز يادآورى كرد كه گفته شده قرامطه (گرايشى وابسته به مذهب افراطى اسماعيليه ) دو روز را در سال ـ كه نوروز و مهرگان بوده ـ روزه مى گرفته اند . بلافاصله بايد تأكيد كنيم كه مجوسيان ، نه تنها نوروز را روزه نمى گرفته اند ، بلكه به نقل بيرونى اساساً «مجوس را روزه اى نيست و هر كس از ايشان روزه بگيرد ، گنه كرده است» . ۱
ب . موافقان
آداب نوروز از قبيل روزه ، نماز ، ادعيه و ... ، در كتب حديثى و فقهى ، از زمان شيخ طوسى در ميان عالمان شيعه رواج داشته است .
شيخ طوسى (م460ق) در مصباح المتهجد ، ۲ پس از او ابن ادريس (م598ق) در السرائر ۳ و سپس يحيى بن سعيد (م589ق) در الجامع للشرائع ۴ و پس از وى ، شهيد اول (م786ق) در القواعد و الفوائد ۵ و نيز الدروس ۶ و البيان ۷ و الذكرى ۸ و اللمعة ۹ بدان اشاره دارد .
1.نامه مفيد ، ش۹ ، ص۲۱۰ .
2.مصباح المتهجد ، ص۵۹۱ .
3.السرائر ، ج۱ ، ص۳۱۵ .
4.الجامع للشرائع ، ص۳۳ .
5.القواعد و الفوائد ، ج۱ ، ص۳ .
6.الدروس ، ص۲ .
7.البيان ، ص۴ .
8.الذكرى ، ص۲۳ .
9.اللمعة ، ص۳۴ .
