يا قيسُ! إنَّهُ إمامى ـ يعنى الحَسنَ ـ .۱
اى قيس! او ـ يعنى حسن عليه السلام ـ امام من است .
ايشان حتّى پس از شهادت امام حسن عليه السلام نيز ، بيعت خود را با معاويه نقض نكرد . با اين حال ، به گمان برخى از نويسندگان ، امام حسين عليه السلام با معاويه بيعت نكرد ، يا از مصالحه برادر خود ناخرسند بود ، ۲ چنان كه طه حسين چنين پنداشته است . ۳ بى ترديد ، اين گمان خلاف واقع است ؛ زيرا :
اوّلاً ، اين گزارش ها با آنچه در منابع معتبر آمده ، معارض است .
ثانيا ، حتى با صرف نظر از موضوع عصمت اهل بيت عليهم السلام ، مصالح سياسى و اجتماعىِ خاندان رسالت ، بر نمى تافت كه آن دو بزرگوار در چنين مسئله مهمّى ، با هم اختلاف داشته باشند .
ثالثا ، امام حسين عليه السلام پس از شهادت برادر نيز ، تا معاويه زنده بود ـ يعنى تا ده سال بعد ـ همان راه مصالحه برادر را ادامه داد .
بنا بر اين، گزارشى كه ابن شهرآشوب و ابن اعثم نقل كرده اند ، پذيرفتنى نيست . آن گزارش چنين است :
طَلَبَ مُعاوية البِيْعَة مِن الحسين عليه السلام ، فَقَالَ الحسن عليه السلام : «يا معاوية! لا تكرهه؛ فإنّه لن يبايع أبدا اَوْ يُقتل، ولن يُقتل حتى يُقتل أهل بيته، ولن يقتل أهل بيته حتّى يُقتل أهل الشام؟» ۴
معاويه از امام حسين عليه السلام خواست كه بيعت كند ، امام حسن عليه السلام به معاويه فرمود : «او را وادار به بيعت نكن ؛ زيرا او هرگز بيعت نخواهد كرد تا كشته شود ، و او كشته نخواهد شد مگر اين كه اهل بيتش كشته شوند ، و
1.ر . ك : ص ۴۳۴ ح ۷۲۸ .
2.ر. ك: تهذيب الكمال : ج ۶ ص ۲۴۸ ، سير أعلام النبلاء : ج ۳ ص ۲۶۵ ، اُسد الغابة : ج ۲ ص ۲۷ ، تاريخ دمشق : ج ۱۳ ص ۲۶۷ .
3.انقلاب بزرگ : ج ۲ ص ۲۱۳.
4.المناقب ، ابن شهرآشوب : ج ۴ ص ۳۵ ؛ الفتوح : ج ۴ ص ۲۹۲ .