كوفه ، جُجُمه (مِهتر) عرب ، نيزه خداوند ـ تبارك و تعالى ـ و گنج ايمان است .
در اين نقل، كوفه با سه ويژگى وصف شده كه به موقعيت هاى سياسى ، نظامى و فرهنگى آن ، اشاره دارد . «جُمجُمه» ، به معناى كاسه سر است كه مغز در آن جا دارد و تعبير «جمجمةُ العرب» ، اشاره به آن است كه روزى فرا مى رسد كه كوفه ، مركز تصميم گيرى هاى كلان در جهان عرب و به تَبَع، در جهان اسلام خواهد شد .
واژه «رُمْح» نيز به معناى نيزه است كه يكى از ابزارهاى اصلى نظامى در آن دوران بوده است و تعبير «رُمحُ اللّه » ، به موقعيت ويژه نظامى كوفه اشاره دارد .
همچنين «كنزُ الإيمان (گنج ايمان)» ، اشاره به موقعيت ممتاز فرهنگى كوفه در جهان اسلام است .
سلمان فارسى ، از ياران بزرگ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيز با تعبير «قُبّةُ الإسلام (گنبد اسلام)» ، ¹ به جايگاه رفيع كوفه در جهان اسلام ، اشاره كرده است .
امّا آنچه در اهمّيت شهر كوفه ذكر شد ، به اين معنا نيست كه فضيلت مردم كوفه ، هميشگى است ؛ بلكه تا وقتى است كه به ارزش هاى اسلامى وفادار باشند ، چنان كه امام على عليه السلام در اوّلين لحظات ورودش به كوفه پس از پيروزى در جنگ جمل ، ضمن سخنانى خطاب به آنان فرمود :
يا أهلَ الكوفَةِ فَإِنَّ لَكُم فِي الإِسلامِ فَضلاً ما لَم تُبَدِّلوا وتُغَيِّروا. ² اى كوفيان! براى شما در اسلام ، فضيلت است ، مادام كه دگرگونى و تغييرى نداشته