امام عليه السلام ، چهار تفسير ، صورت پذيرفته است و هر كدام ، قائلانى دارد .

الف ـ شهادت تكليفى

منشأ اين تفسير ، برخى روايات است كه از ميان آنها ، دو روايت از همه مشهورتر است :
يكى ، روايتى از امام صادق عليه السلام در الكافى كه بر اساس آن ، هر امامى ، وظيفه اى دارد :
فَلَمَّا تُوُفِّىَ الحَسَنُ وَ مَضَى فَتَحَ الحُسَيْنُ عليه السلام الخَاتَمَ الثَّالِثَ فَوَجَدَ فِيهَا أنْ قَاتِلْ فَاقْتُلْ وَ تُقْتَلُ اُخْرُجْ بِأقْوَامٍ لِلشَّهَادَةِ لا شَهَادَةَ لَهُمْ إِلّا مَعَكَ.^۱وقتى حسن عليه السلام در گذشت ، حسين عليه السلام ، مُهر سوم را باز كرد . ديد كه در آن ، نوشته شده : بجنگ و بكُش و كشته مى شوى . با گروهى براى شهادت ، عازم شو . براى آنان ، شهادتى جز با تو نيست .
و ديگرى ، روايتى است كه خواب امام حسين عليه السلام هنگام حركت از مكّه به كوفه را گزارش مى كند كه در آن آمده :
يا حُسينُ ! اُخرُج ، فَإِنَّ اللّهَ قَد شاءَ أن يَراكَ قَتيلاً!^۲اى حسين ! عازم شو كه خداوند ، خواسته كه تو را كشته ببيند .
برخى با استناد به اين روايات ، قيام امام حسين عليه السلام را تكليفِ شخصى بر اساس دستورى خصوصى مى دانند كه طبق برنامه اى از پيش تعيين شده ، امام عليه السلام مأمور به آن بود. به نظر اين عدّه، قيام امام حسين عليه السلام ، طرّاحى غيبى داشته است ؛ يعنى دستِ غيب ، نمايش نامه عاشورا را نوشته و امام عليه السلام ، آن را اجرا كرده است و پس از او، امكان اقتدا به ايشان ، وجود ندارد . بر اساس اين ديدگاه، قيام امام حسين عليه السلام ، استثنا بوده