اساطيرى را بر سرِ زمان ، به سودا مى نهد، از آنها ، اساطير سياسى مى سازد، از آنها ، اسطوره زُدايى مى كند و آنها را در امور اين جهانى ، خرج مى كند. بگذاريد برايتان مثالى عينى بياورم. واقعه كربلا ، داراى معنايى اساطيرى است. مفهوم شهيد در انگاره امام حسين عليه السلام ـ كه در صحراى كربلا جنگيد و در ماه محرّم 61 هجرى به شهادت رسيد ـ ، تجلّى مى يابد. غالب رواياتى كه اين ماجرا را حكايت مى كنند ، بر زاويه عاطفى و تمثيلىِ اين فاجعه ، تأكيد دارند. در تعبيرهاى جديد، مثلاً در تفسير نجف آبادى، برعكس ، كوشش شده است تا اين درام ، از جنبه تاريخى ، تفسير شود. امام حسين عليه السلام ، ديگر يك چهره اسطوره اى يا نمونه مجسّم شهيد نيست كه با ريخته شدن خون ناحقّش [يعنى با ريخته شدن خونش به ناحق ]به دست اشقيا ، ما را رستگار مى كند ؛ بلكه يك شخصيّت تاريخى است كه به خاطر آرمان سياسى اش مى ميرد . جاىِ زمانِ حلقوىِ اسطوره شهيد را زمانِ خطّىِ مبارزات مى گيرد. ^۱
ممكن است گفته شود كه اين ، تعبيرى ديگر از شهادتِ فِديه اى است ؛ ولى از آن رو كه خاستگاه اين دو ، متفاوت است ، يكى دانستن آنها ، دشوار است .

2. نظريه تشكيل حكومت

برخى از عالمان بزرگ شيعه ، مانند شيخ مفيد و سيّدِ مرتضى ، و نيز برخى از عالمان معاصر ، بر اين عقيده اند كه امام حسين عليه السلام براى تشكيل حكومت ، قيام كرد. اينان ، چنين باور دارند كه امام حسين عليه السلام ، نخست براى امتناع از بيعت با يزيد بن معاويه ، از مدينه به سوى مكّه حركت كرد و آن گاه كه مُسلم بن عقيل ، حمايت مردم كوفه را به وى گزارش داد ، به قصد تشكيل حكومت و احياى سنّت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به سوى كوفه حركت كرد .