(۲۵)
شفاعت در قرآن و احادیث معصومان علیهم السلام
غروى نایینى، نهلا
كارشناسى ارشد الهیات و معارف اسلامى
دانشكده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه تهران
استاد راهنما: آیةالله ابوالقاسم خزعلى
۱۳۶۸
۱۷۲ص
شفاعت، از مهمترین مسائلى است كه طى قرون متوالى دستخوش تطوّرات و انحرافات فراوان گشته است. در نهایت امر نیز فِرَق مختلف اسلامى، همه به نوعى آن را پذیرفته اند؛ امّا هر یك، عقاید دیگرى را نادرست دانسته و او را كافر و مشرك شمرده است.
از آنجا كه شیعیان، بر اساس برداشت صحیح از مفهوم شفاعت، از فیض توسّل به سخنان امامان علیهم السلام و اولیاء اللَّه بهره ور بوده اند، بالطبع مورد بغض و دشمنى بیشترى نیز قرار داشته اند. این پایان نامه با بررسى و تحقیق در مسئله شفاعت به كمك آیات و احادیث معصومان علیهم السلام، ابهامات و اتّهامات را از دامان این حقیقت اسلامى زدوده و سیماى زیبا و راهگشاى آن را به پویندگان راه حق، نشان داده است.
در این مجموعه، ابتدا معانى لغوى و اصطلاحى شفاعت بیان شده و سپس، آیات قرآن و روایات رسیده از معصومان علیهم السلام و گفتار بزرگان دین درباره آن بیان شده و بحث با بررسى مختصرى از عقاید مختلف درباره شفاعت به پایان رسیده است. نویسنده، در آغازْ شفاعت را داراى انواعى دانسته و برخى از آنها را نادرست و غیرموجود در دستگاه الهى و ساخته دست تحریفگران برشمرده است. سپس به تقسیمى دیگر، شفاعت را به دو قسم تكوینى و تشریعى تقسیم كرده و براى هر دو قِسم، مثالهایى از آیات و روایات آورده است.
در بخش دیگرى از پایان نامه، آیات درباره شفاعت، به دو قسم آیات نفى و آیات اثباتى تقسیم شده است. در نظر نویسنده، آیات نفى، آیاتى است كه شفاعت را فقط به اذن خدا مى داند و بیشتر این آیات در باب تعرّض به یهود و ادّعاهاى آنان آمده است.
آیات اثبات نیز بر دو قِسم است: یك قسم در مورد اثبات اصل شفاعت است و قسم دوم، درباره اختصاص شفاعت به خدا. شأن شفاعت، شفاعت اولیا و اذن الهى از دیگر مباحث این بخش است.
نویسنده، در ادامه به شرایط شفاعت و شفیع مى پردازد. به گفته وى، در آیات و روایات، شفیع باید داراى شرایطى چون اطاعت از خدا، ایمان به رسول او و عمل صالح باشد.
بخش دیگر این مجموعه، درباره حدود شفاعت و كسانى است كه مورد شفاعت واقع نمى شوند. نویسنده مى كوشد به این پرسش پاسخ دهد كه: آیا شفاعت، فقط در دنیاست و یا در برزخ و قیامت نیز موضوعیت دارد؟ وى همچنین آثار تربیتى شفاعت را بررسى مىكند.
در بخش دیگر، نگارنده، شفاعت را از دیدگاه سایر ملل، ادیان و مذاهب بررسى نموده و به رواج قسمى از شفاعت مردود در بین این ادیان و مذاهب، اشاره كرده است. نویسنده، در قسمت پایانى این مجموعه به بیان ادّعاى منكران شفاعت پرداخته و ضمن ایراد ادّعاى بعضى از رهبران وهّابیت و ردّ استدلالات آنان به تحقیق خود پایان داده است.
