سخنى درباره انحصارطلبى

استئثار ، مصدر است از ريشه «أثر» در مقابل «ايثار» و به معناى «مقدّم داشتن خود يا وابستگان و هواداران خود بر ديگران در تأمين نيازها و خواست ها» . گاه نيز اين كلمه، در ويژه ساختن خود بر اساس حكمت ، و نه بر مبناى نياز ، به كار مى رود . خليل مى گويد:
اِستَأثَرتُ عَلى فُلانٍ بِكَذا و كَذا ، أى آثَرتُ بِهِ نَفسى عَلَيهِ دونَهُ .^۱
در فلان چيز بر او استئثار ورزيدم ، يعنى آن را به خود ، اختصاص دادم و به وى چيزى ندادم .
و در لسان العرب آمده است:
اِستَأثَرَ بِالشَّى ءِ عَلى غَيرِهِ: خَصَّ بِهِ نَفسَهُ وَ استَبَدَّ بِهِ .^۲
در فلان چيز ، بر ديگران ، استئثار ورزيد : آن را ويژه خويش گردانيد و به انحصار خود در آورد .
واژه «أثَرَة» نيز به معناى استئثار است . از اين رو، ابن اثير در تفسير حديث «سَتَلقَونَ بَعدى أثَرَةً» ^۳ ـ كه منسوب به پيامبر خداست ـ مى گويد:
الأثَرَةُ ـ بِفَتحِ الهَمزَةِ وَ الثّاءِ ـ الاِسمُ مِن «آثَرَ يُؤثِرُ إيثارا» ، إذا أعطى . أرادَأنّه يُستَأثَرُ عَلَيكُم فَيُفَضِّلُ غَيرُكُم فى نَصيبِهِ مِنَ الفَى ءِ. وَ الاِستِئثارُ ، الاِنفِرادُ بِالشَّى ءِ .^۴
اَثَرة (به فتح همزه و ثاء) اسم است از «آثر، يؤثر، إيثارا»؛ يعنى: عطا كرد . مراد [از حديث نيز ] اين است كه بر شما استئثار مى شود و به ديگرى بيشتر از شما از بيت المال، سهم داده مى شود . استئثار ، يعنى : چيزى را به انحصار در آوردن ؛ چيزى را ويژه خود گردانيدن .