عاملی اصفهانی و تعامل با روايات باطنی با رويکرد به کتاب مقدمه مرآه الانوار و مشکاه الاسرار
سال
/ شماره پیاپی
/
صفحه
7-36
چکیده :
از ديرباز محقّقان شيعه و سنّی به بررسی باطن قرآن اهتمام داشته‌اند و تفسير باطنی کم و بيش حيات خود را در ميان مسلمانان حفظ کرده، و البته تحولاتی نيز پذيرفته است. در طول تاريخ تفسير اماميّه، روش برخی مفسّران چنين بوده که در کنار تفسير ظاهری، با استفاده از روايات اهل بيت علیهم السلام اشاره‌ای به بطن آيه نيز داشته باشند، اما کتابی که به طور خاص تمام اين روايات را در خود داشته باشد، کمتر يافت می‌شود. با وجود اين، برخی صاحب‌نظران غير شيعه کتاب مقدمه تفسير مرآه الانوار و مشکاه الاسرار، تأليف ابوالحسن شريف عاملی اصفهانی(قرن 12) را به عنوان «تفسير باطنيِ» نگاشته شده توسط شيعيان و مرجع مهمّ آنان انگاشته، و دليلی برای انتساب باطنی‌گری محض به شيعه قلمداد کرده‌اند. در اين مقاله، ضمن معرفی کتاب و مؤلف، به بررسی شبهه فوق پرداخته می‌شود و مشخص می‌شود که مؤلف آن، به هر دو بُعد ظاهر و باطن قرآن توجه داشته است؛ ضمن آنکه اثر به دست آمده، صرفاً مشتمل بر رواياتی در حوزه باطنِ پاره‌ای از آيات است و هرگز معرّف تفسير کاملی از قرآن بر پايه رويکرد باطنی نيست. اين کتاب در ميان عالمان شيعی چندان شناخته شده نيست و نمی‌تواند مرجع تفسيری آنان بوده باشد. ضمناً شبهه انتساب مرآه الانوار و مشکاه الاسرار به عنوان مقدمه تفسير البرهان، وجه علمی مناسبی ندارد.
کلیدواژه‌های مقاله :روايات باطني، اماميّه، مرآة الانوار و مشکاة الاسرار، تفسير باطني قرآن کريم، تفسير البرهان.
